H Eυρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε σήμερα την ικανοποίησή της για τη δημοσίευση του ενισχυμένου κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση. Τα 34 υπογράφοντα μέρη, όπως πλατφόρμες, εταιρείες τεχνολογίας και η κοινωνία των πολιτών, ακολούθησαν το έγγραφο καθοδήγησης που εξέδωσε η Επιτροπή το 2021 και έλαβαν υπόψη τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση της COVID-19 και τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο ενισχυμένος κώδικας βασίζεται στον πρώτο κώδικα δεοντολογίας του 2018, ο οποίος έχει αναγνωριστεί ευρέως ως πρωτοποριακό πλαίσιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο νέος κώδικας προβλέπει εκτενείς και ακριβείς δεσμεύσεις που πρέπει να αναλάβουν οι πλατφόρμες και η βιομηχανία για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και σηματοδοτεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς ένα πιο διαφανές, ασφαλές και αξιόπιστο διαδικτυακό περιβάλλον.
Η κ. Βιέρα Γιούροβα, αντιπρόεδρος για θέματα αξιών και διαφάνειας, δήλωσε σχετικά: «Ο νέος κώδικας κατά της παραπληροφόρησης θεσπίζεται σε μια εποχή κατά την οποία, αφενός, η Ρωσία εργαλειοποιεί την παραπληροφόρηση και τη μετατρέπει σε όπλο ως μέρος της στρατιωτικής της επίθεσης κατά της Ουκρανίας ενώ συγχρόνως εξαπολύονται επιθέσεις κατά της δημοκρατίας γενικότερα. Προβλέπουμε τώρα πολύ σημαντικές δεσμεύσεις για τη μείωση του αντίκτυπου της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο και διαθέτουμε πολύ πιο ισχυρά εργαλεία για τη μέτρηση του τρόπου με τον οποίο οι δεσμεύσεις αυτές εφαρμόζονται σε όλη την ΕΕ, σε όλα τα κράτη μέλη και σε όλες τις γλώσσες της. Οι χρήστριες και οι χρήστες θα διαθέτουν επίσης καλύτερα εργαλεία για να επισημαίνουν την παραπληροφόρηση και να κατανοούν τι βλέπουν. Ο νέος κώδικας θα μειώσει επίσης τα οικονομικά κίνητρα για τη διάδοση παραπληροφόρησης και θα διευκολύνει των πρόσβαση των ερευνητριών και των ερευνητών στα δεδομένα των πλατφορμών.»
Ο κ. Τιερί Μπρετόν, επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, δήλωσε τα εξής: «Η παραπληροφόρηση είναι μια μορφή εισβολής στον ψηφιακό μας χώρο η οποία έχει απτό αντίκτυπο στην καθημερινή μας ζωή. Οι επιγραμμικές πλατφόρμες πρέπει να αντιδράσουν πολύ αποφασιστικά, ιδίως όσον αφορά το ζήτημα της χρηματοδότησης. Κανείς και καμία δεν θα πρέπει να μπορεί να κερδίσει ούτε ένα ευρώ διαδίδοντας παραπληροφόρηση. Για να είναι αξιόπιστος, ο νέος κώδικας δεοντολογίας θα υποστηρίζεται από την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) – μεταξύ άλλων όσον αφορά την επιβολή αυστηρών αποτρεπτικών κυρώσεων. Οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες που κατ’ επανάληψη παραβιάζουν τον κώδικα και δεν εφαρμόζουν κατάλληλα μέτρα για τον μετριασμό του κινδύνου, θα αντιμετωπίσουν πρόστιμα τα οποία ανέρχονται έως και στο 6 % του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους.»
Μαζί με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες που συμφωνήθηκε πρόσφατα και την επικείμενη νομοθεσία για τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης, ο ενισχυμένος κώδικας δεοντολογίας αποτελεί ουσιαστικό μέρος της εργαλειοθήκης της Επιτροπής για την καταπολέμηση της διάδοσης της παραπληροφόρησης στην ΕΕ.
Μεταξύ των 34 υπογραφόντων μερών συγκαταλέγονται μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως η Meta, η Google, το Twitter, το TikTok και η Microsoft, καθώς και πολλοί άλλοι φορείς, όπως μικρότερες ή εξειδικευμένες πλατφόρμες, ο κλάδος των διαδικτυακών διαφημίσεων, εταιρείες τεχνολογίας διαφημίσεων, ελεγκτές γεγονότων, η κοινωνία των πολιτών ή φορείς που προσφέρουν συγκεκριμένη τεχνογνωσία και λύσεις για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
Ο ενισχυμένος κώδικας στοχεύει στην αντιμετώπιση των ελλείψεων του προηγούμενου κώδικα, με ισχυρότερες και πιο αναλυτικές δεσμεύσεις και μέτρα που βασίζονται στα επιχειρησιακά διδάγματα τα οποία αντλήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια.
Συγκεκριμένα, ο νέος κώδικας περιλαμβάνει δεσμεύσεις με σκοπό:
- τη διεύρυνση της συμμετοχής: ο κώδικας δεν απευθύνεται μόνο στις μεγάλες πλατφόρμες, αλλά καλύπτει και μια ποικιλία διαφορετικών φορέων που μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης, είναι δε ευπρόσδεκτα να συμμετάσχουν σε αυτόν ακόμη περισσότερα υπογράφοντα μέρη·
- τον περιορισμό των οικονομικών κινήτρων για τη διάδοση της παραπληροφόρησης φροντίζοντας ώστε οι πηγές παραπληροφόρησης να μην επωφελούνται από διαφημιστικά έσοδα·
- την κάλυψη των νέων μεθόδων χειραγώγησης οι οποίες διαδίδουν παραπληροφόρηση, όπως οι ψεύτικοι λογαριασμοί, τα μποτ ή το κακόβουλο βαθιά ψευδές υλικό·
- την ενδυνάμωση των χρηστριών και χρηστών με καλύτερα εργαλεία για την αναγνώριση, την κατανόηση και την επισήμανση της παραπληροφόρησης·
- την επέκταση του ελέγχου γεγονότων σε όλες τις χώρες της ΕΕ και σε όλες τις γλώσσες της, φροντίζοντας παράλληλα να ανταμείβονται δίκαια οι ελεγκτές πληροφοριών για το έργο που επιτελούν·
- τη διασφάλιση διαφάνειας στις πολιτικές διαφημίσεις παρέχοντας στις χρήστριες και τους χρήστες τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν εύκολα τις πολιτικές διαφημίσεις χάρη στην καλύτερη επισήμανση και σε πληροφορίες σχετικά με τους χορηγούς, τις δαπάνες και την περίοδο προβολής των διαφημίσεων·
- τη βελτίωση της υποστήριξης προς τις ερευνήτριες και τους ερευνητές παρέχοντάς τους καλύτερη πρόσβαση στα δεδομένα των πλατφορμών·
- την αξιολόγηση του αντικτύπου του ίδιου του κώδικα μέσω ενός ισχυρού πλαισίου παρακολούθησης και τακτικής υποβολής εκθέσεων από τις πλατφόρμες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει·
- τη δημιουργία ενός Κέντρου Διαφάνειας και μιας ειδικής ομάδας με σκοπό την εύκολη και διαφανή εποπτεία της εφαρμογής του κώδικα, ώστε αυτός να παραμείνει επίκαιρος και στο μέλλον και να συνεχίσει να εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκε.
Τέλος, ο κώδικας θα πρέπει να αναγνωριστεί ως κώδικας δεοντολογίας βάσει της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες ώστε να μετριαστούν οι κίνδυνοι που απορρέουν από την παραπληροφόρηση για τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες.
Ο κώδικας δεοντολογίας του 2018 για την παραπληροφόρηση συγκέντρωσε τους παράγοντες του κλάδου με σκοπό να αναλάβουν εθελοντικές δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Ο κώδικας βρίσκεται στον πυρήνα της στρατηγικής της ΕΕ κατά της παραπληροφόρησης και έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό εργαλείο τόσο για τον περιορισμό της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, μεταξύ άλλων σε προεκλογικές περιόδους, όσο και για την ταχεία απόκριση σε κρίσεις όπως η πανδημία του κορονοϊού και ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Μετά την αξιολόγηση της Επιτροπής για την πρώτη περίοδο εφαρμογής του, η Επιτροπή δημοσίευσε τον Μάιο του 2021 αναλυτικό έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης του κώδικα, στο οποίο ζητούσε να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις του κώδικα του 2018 και πρότεινε λύσεις για να καταστεί πιο αποτελεσματικός.
Τα μέρη που υπέγραψαν τον κώδικα του 2018, καθώς και ένα ευρύ φάσμα φορέων που ενδιαφέρονται να τον υπογράψουν και συμμετέχουν στην αναδιατύπωση των δεσμεύσεων και των μέτρων, συνεργάστηκαν για να διασφαλίσουν ότι η ενισχυμένη έκδοση του κώδικα θα είναι κατάλληλη για να αντιμετωπίσει τις σημαντικές νέες προκλήσεις ενώπιον των οποίων θέτει τις κοινωνίες μας η παραπληροφόρηση
Στη διαδικασία σύνταξης της αναθεώρησης συνέβαλε —βάσει σύμβασης με τα υπογράφοντα μέρη— η ανεξάρτητη εταιρεία συμβούλων Valdani, Vicari and Associates (VVA), καθώς και ο Oreste Pollicino, καθηγητής συνταγματικού δικαίου του Πανεπιστημίου Bocconi, ως έντιμος διαμεσολαβητής.
Τα υπογράφοντα μέρη θα έχουν στη διάθεσή τους 6 μήνες για να εφαρμόσουν τις δεσμεύσεις και τα μέτρα που έχουν υπογράψει. Στις αρχές του 2023, θα υποβάλουν στην Επιτροπή τις πρώτες τους εκθέσεις εφαρμογής.
Λαμβάνοντας υπόψη τις συμβουλές των εμπειρογνωμόνων και τη στήριξη της ομάδας των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA) και του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων (EDMO), η Επιτροπή θα αξιολογεί τακτικά την πρόοδο που σημειώνεται στην εφαρμογή του κώδικα, με βάση τις αναλυτικές ποιοτικές και ποσοτικές εκθέσεις που θα υποβάλλουν τα υπογράφοντα μέρη.
Η ειδική ομάδα που συγκροτήθηκε θα παρακολουθεί, θα επανεξετάζει και θα προσαρμόζει τις δεσμεύσεις υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην τεχνολογία, την κοινωνία, την αγορά και τη νομοθεσία. Σήμερα η ειδική ομάδα πραγματοποίησε ήδη την πρώτη της εναρκτήρια συνεδρίαση. Θα συνεδριάζει ανάλογα με τις ανάγκες, τουλάχιστον κάθε 6 μήνες.
