Δύο μείζονες κρίσεις έπληξαν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: η πανδημία COVID-19 και η αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο κόσμος αντιμετωπίζει μια ενεργειακή κρίση με γεωπολιτικά αίτια και αβεβαιότητα ως προς τις πρώτες ύλες. Αυτό οφείλεται σε διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού που διαρκούν πάνω από δύο χρόνια και στην ανάκαμψη από την κρίση COVID-19. Επιπλέον, οι βαθύτερες επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο κλίμα και τα οικοσυστήματα της Γης μάς οδήγησαν σε ένα οριακό σημείο.
Είναι πιο σημαντικό από ποτέ να επιταχυνθεί η μετάβαση στην Πράσινη Συμφωνία, ώστε η Ευρώπη να καταστεί η πρώτη ψηφιακή, βιώσιμη και κλιματικά ουδέτερη ήπειρος.
Πριν από εκατό χρόνια, το Μπάουχαουζ γεννήθηκε στη Βαϊμάρη της Γερμανίας, ως απάντηση στην καταστροφή που επέφερε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, και είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες ανατροπές σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, από το σχέδιο έως την αρχιτεκτονική, την εκπαίδευση και τη θεμελίωση της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής. Η αλλαγή παραδείγματος που έγινε με το Μπάουχαουζ αφορούσε την αναζήτηση αρμονίας και ισορροπίας μεταξύ σχεδίου και μορφής, σύμφωνα με την αρχή «η μορφή υπαγορεύεται από τη λειτουργία», ενώ με το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ επιθυμούμε «η μορφή να υπαγορεύεται από τον πλανήτη», ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι προετοιμάζουμε το έδαφος για ένα νέο μοντέλο καινοτομίας στο οποίο θα συμβαδίζουν η τέχνη με την επιστήμη, την τεχνολογία και την οικολογία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εγκαινίασε το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ, αποκαλώντας το «μέρος του ευρύτερου οράματός μας», χώρο συνδημιουργίας, όπου αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, σπουδαστές, μηχανικοί και σχεδιαστές δουλεύουν μαζί για να «συνδυάσουν την τεχνοτροπία με τη βιωσιμότητα», αφού η κλιματική μετάβαση χρειάζεται «τη δική της διακριτή αισθητική».
Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ θα γίνει η έμπνευση για καινοτομία στην αγορά, με νέα προϊόντα και υπηρεσίες, νέα επιχειρηματικά μοντέλα και νέες δεξιότητες. Οι νέες ψηφιακές λύσεις έχουν καταστήσει τη ζωή μας πιο άνετη, ιδίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID, αλλά δεν έχουν ακόμη μεταμορφώσει το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε, εργαζόμαστε και κινούμαστε. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι ένα νέο κύμα καινοτομίας. Η καινοτομία θα πρέπει να είναι συνώνυμη με μια απτή αλλαγή των υφιστάμενων οικονομικών μοντέλων με επίκεντρο τη βιοποικιλότητα, τη βιωσιμότητα και τις αναγεννητικές προσπάθειες που αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των ζώντων οργανισμών και των κοινωνικοοικολογικών αξιών τους.
Μετά από ένα έτος έντονου κοινού σχεδιασμού, η κοινότητα του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ αναπτύσσεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής, και το πρόγραμμα διαμορφώνεται με μια εργαλειοθήκη μέσων πολιτικής που θα διαθέτουν περίπου 85 εκατ. ευρώ από προγράμματα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να εισαγάγουν το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ στα προγράμματά τους για την πολιτική συνοχής και να κινητοποιήσουν επενδύσεις στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Η κλιματική κρίση αναδεικνύει την ανάγκη για ουσιαστική απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές σ’ όλους τους τομείς και επιτάσσει τη μετατροπή των παρωχημένων επιχειρηματικών μοντέλων σε πιο βιώσιμα. Πέρυσι βραβεύσαμε ορισμένα από τα πιο καινοτόμα έργα με τα πρώτα βραβεία του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ. Ένα από τα έργα που βραβεύτηκαν περιλαμβάνει, για παράδειγμα, μια ψηφιακή πλατφόρμα που βασίζεται στην τεχνολογία blockchain, η οποία ανταμείβει τους χρήστες που, αντί να χρησιμοποιήσουν το ιδιωτικό τους αυτοκίνητο, επιλέγουν κινητικότητα μηδενικών εκπομπών· τότε η πλατφόρμα ποσοτικοποιεί τις εκπομπές CO2 που δεν πραγματοποιήθηκαν και τις μετατρέπει σε μάρκες, σε «πράσινες» πιστωτικές μονάδες για την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Οι πλατφόρμες αυτού του είδους δείχνουν, επίσης, ότι είναι δυνατή η δημιουργία δημόσιας αξίας από την υπεύθυνη χρήση των δεδομένων, με σκοπό της δημιουργία ενός χώρου δεδομένων του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ.
Πρόσφατα, η Επιτροπή ανακοίνωσε τα πέντε εμβληματικά έργα που θα ασχοληθούν με θέματα όπως η ανακαίνιση κτιρίων, η κυκλικότητα, η πολιτιστική κληρονομιά, η εκπαίδευση, οι έξυπνες πόλεις, η αστική ανάπλαση και η συμμετοχή των πολιτών στην πράσινη μετάβαση σε τοπικό επίπεδο.
Στο νέο κύμα καινοτομίας προπορεύονται επί του παρόντος οι νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας που κλήθηκαν να βρουν λύσεις σε επιτακτικές ανάγκες της κοινωνίας. Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία, σε στενή συνεργασία με ερευνητικά κέντρα και νεοφυείς επιχειρήσεις, πρέπει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας θα πρέπει να διασφαλίσουν τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού οικοσυστήματος καινοτομίας στο οποίο επιλεγμένες νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να εντείνουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους.
Το εργαστήριο του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ, το οποίο δημιουργήθηκε για να συμβάλει στην ουσιαστική επιτάχυνση του προγράμματος, θα λειτουργήσει ως εκκολαπτήριο για να συνδέσει ανθρώπους, ώστε να διδαχθούν ο ένας από τον άλλον. Η συμμετοχή και η ένταξη αποτελούν βασικά συστατικά για την ανάπτυξη του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ. Το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαουζ συνδέεται επίσης με το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας 2022 και, γι’ αυτό, ενθαρρύνουμε σθεναρά τους νέους να συμμετάσχουν και να αναπτύξουν έργα για τη νεολαία στον τομέα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Τέλος, ανακοινώνουμε την έναρξη του Φεστιβάλ του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαουζ που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες με παράλληλες εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη από τις 9 έως τις 12 Ιουνίου και θα φέρει κοντά ανθρώπους με διαφορετικές εμπειρίες για να συζητήσουν και να διαμορφώσουν το μέλλον μας.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι η τέχνη, η αρχιτεκτονική και η τεχνολογία μπορούν να συμβάλουν σημαντικά σε ένα ανανεωμένο αφήγημα και όραμα για την Ευρώπη: για μια Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς, σε αρμονία με τους μη Ευρωπαίους γείτονές της και ανοικτή στις πολλές διαφορετικές ιδέες και πολιτιστικές επιρροές που την έχουν διαμορφώσει στο παρελθόν και που έχουν τη δυνατότητα να τη διαμορφώσουν στο μέλλον με στόχο έναν νέο «πράσινο» και ψηφιακό ανθρωπισμό.
