Η επαγγελματική εξουθένωση χαρακτηρίζεται συνήθως από αδυναμία και η κατάθλιψη από απελπισία
Η επαγγελματική εξουθένωση, ή αλλιώς burnout – μια κατάσταση συναισθηματικής, σωματικής και πνευματικής εξάντλησης μετά από παρατεταμένο στρες – έχει περιγραφεί στους χώρους εργασίας από ένα μοναστήρι του 5ου αιώνα στην Αίγυπτο. Από ότι φαίνεται η ανθρωπότητα έχει μακράν παράδοση στο φαινόμενο αυτό.
Στον σημερινό κόσμο λοιπόν, με τους γρήγορους ρυθμούς, το άγχος έχει γίνει κοινός σύντροφος για πολλούς ανθρώπους. Οι πολλές ώρες εργασίας, οι απαιτητικές ευθύνες και η συνεχής συνδεσιμότητα μπορούν να αφήσουν τα άτομα να αισθάνονται εξαντλημένα και καταβεβλημένα. Ωστόσο, όταν η εξάντληση γίνεται χρόνια, μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές καταστάσεις όπως η επαγγελματική εξουθένωση ή η κατάθλιψη. Ενώ οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να μοιράζονται κάποιες ομοιότητες, είναι θεμελιωδώς διαφορετικές ως προς τις αιτίες, τα συμπτώματα και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις τους. Η κατανόηση της διάκρισης μεταξύ της επαγγελματικής εξουθένωσης και της κατάθλιψης είναι ζωτικής σημασίας για την αναζήτηση της κατάλληλης παρέμβασης και την ανάκτηση της ψυχικής ευεξίας.
Τι είναι η επαγγελματική εξουθένωση;
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια κατάσταση συναισθηματικής, διανοητικής και σωματικής εξάντλησης που προκαλείται από παρατεταμένο στρες, συνήθως στον εργασιακό χώρο ή σε άλλα περιβάλλοντα υψηλών απαιτήσεων. Συχνά συνδέεται με επαγγελματικές ευθύνες, αλλά μπορεί επίσης να προκύψει σε φροντιστές, φοιτητές και άτομα που κατέχουν πολλαπλούς ρόλους.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει την επαγγελματική εξουθένωση ως ένα επαγγελματικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από τρία βασικά συμπτώματα:
Συναισθηματική εξάντληση: Αίσθημα εξάντλησης, εξάντλησης και αδυναμίας αντιμετώπισης των καθημερινών ευθυνών.
Κυνισμός ή αποστασιοποίηση: Ανάπτυξη αρνητικής, αδιάφορης ή αποστασιοποιημένης στάσης απέναντι στην εργασία, τους συναδέλφους ή άλλες ευθύνες.
Μειωμένη απόδοση: Μείωση της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας, συχνά συνοδευόμενη από δυσκολία συγκέντρωσης και αίσθημα αναποτελεσματικότητας.
Πρόσθετα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
Αυξημένη ευερεθιστότητα ή απογοήτευση, δυσκολία στον ύπνο, συχνοί πονοκέφαλοι ή μυϊκοί πόνοι, απώλεια κινήτρων και ενθουσιασμού, αίσθημα υπερφόρτωσης.
Τι είναι η κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη ή μείζων καταθλιπτική διαταραχή (ΜΚΔ) είναι μια κλινική κατάσταση ψυχικής υγείας που εκτείνεται πέρα από το εργασιακό άγχος. Είναι μια διαταραχή της διάθεσης που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται, οδηγώντας συχνά σε επίμονα συναισθήματα θλίψης, απελπισίας και απώλειας ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε ήταν ευχάριστες.
Η κατάθλιψη είναι πιο διαδεδομένη από την επαγγελματική εξουθένωση και επηρεάζει διάφορες πτυχές της ζωής ενός ατόμου.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Επίμονη θλίψη ή κενό: Αίσθημα απελπισίας, δάκρυα ή μούδιασμα για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
Απώλεια ενδιαφέροντος: Δεν απολαμβάνουν πλέον δραστηριότητες που προηγουμένως προκαλούσαν ευχαρίστηση.
Αλλαγές στα πρότυπα ύπνου: Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος.
Αλλαγές στην όρεξη: Σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους λόγω αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες.
Κόπωση και χαμηλή ενέργεια: Αίσθημα συνεχούς κόπωσης, ακόμη και μετά από επαρκή ανάπαυση.
Δυσκολία συγκέντρωσης: Προβλήματα με τη λήψη αποφάσεων, την εστίαση και τη μνήμη.
Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής: Σκληρή αυτοκριτική, υπερβολική ενοχή ή αίσθημα ότι είστε βάρος.
Σκέψεις αυτοκτονίας: Σε σοβαρές περιπτώσεις, η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας.
Βασικές διαφορές μεταξύ επαγγελματικής εξουθένωσης και κατάθλιψης
Ενώ η επαγγελματική εξουθένωση και η κατάθλιψη μοιράζονται κοινά συμπτώματα όπως η κόπωση και η μειωμένη κινητοποίηση, έχουν διακριτές διαφορές:
Αιτία και προέλευση: Η επαγγελματική εξουθένωση προκαλείται κυρίως από χρόνιο εργασιακό ή καταστασιακό στρες, ενώ η κατάθλιψη μπορεί να προκύψει από πολλούς παράγοντες, όπως η γενετική, η χημεία του εγκεφάλου, το τραύμα ή οι ιατρικές καταστάσεις.
Συναισθηματικό εύρος: Η επαγγελματική εξουθένωση συνδέεται συχνά με απογοήτευση και αποστασιοποίηση, ενώ η κατάθλιψη περιλαμβάνει βαθιά θλίψη, κενό και απελπισία.
Επιπτώσεις στη ζωή: Η επαγγελματική εξουθένωση επηρεάζει κυρίως την εργασία ή μια συγκεκριμένη πτυχή της ζωής, ενώ η κατάθλιψη επηρεάζει όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων, των χόμπι και της αυτοφροντίδας.
Σωματικά συμπτώματα: Η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει σημαντικές φυσιολογικές αλλαγές, όπως διακυμάνσεις του βάρους, χρόνιο πόνο και αυτοκτονικό ιδεασμό, οι οποίες δεν είναι τυπικές στην επαγγελματική εξουθένωση.
Αναστρεψιμότητα: Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης μπορεί να βελτιωθούν με την ανάπαυση, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, ενώ η κατάθλιψη συχνά απαιτεί ιατρική θεραπεία, όπως θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή.
Μπορεί η επαγγελματική εξουθένωση να οδηγήσει σε κατάθλιψη;
Ναι, αν δεν αντιμετωπιστεί, η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να εξελιχθεί σε κατάθλιψη. Το χρόνιο στρες και η εξάντληση μπορούν να μεταβάλουν τη χημεία του εγκεφάλου, οδηγώντας σε καταθλιπτικά συμπτώματα. Τα άτομα που πάσχουν από παρατεταμένη επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να αρχίσουν να βιώνουν επίμονη θλίψη, απελπισία και απώλεια ενδιαφέροντος για τη ζωή, τα οποία αποτελούν χαρακτηριστικά της κατάθλιψης. Η έγκαιρη παρέμβαση και οι στρατηγικές διαχείρισης του στρες είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη αυτής της μετάβασης.
Ενώ και οι δύο καταστάσεις απαιτούν αυτοφροντίδα και υποστήριξη, οι θεραπευτικές τους προσεγγίσεις διαφέρουν. Η ανάκαμψη από την επαγγελματική εξουθένωση συχνά περιλαμβάνει ένα διάλειμμα, τον καθορισμό ορίων και την προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα μέσω δραστηριοτήτων όπως η άσκηση, ο διαλογισμός και η ενασχόληση με τους αγαπημένους σας. Η αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης και η επανεκτίμηση των επιλογών καριέρας ή τρόπου ζωής μπορεί επίσης να βοηθήσουν. Η κατάθλιψη, από την άλλη πλευρά, συχνά απαιτεί επαγγελματική παρέμβαση. Η θεραπεία, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της ισορροπημένης διατροφής, της τακτικής άσκησης και της διατήρησης ενός ισχυρού συστήματος υποστήριξης, διαδραματίζουν επίσης καθοριστικό ρόλο στην ανάρρωση. Πηγή: protothema
