Οι ουρανοξύστες των 1.000 μέτρων είναι οι νέοι Καθεδρικοί του 21ου αιώνα, τόποι λατρείας του ανθρώπινου πνεύματος αλλά και τοπόσημα δεμένα με την ισχύ και την οικονομική ευμάρεια.
«The sky is not the limit, your mind is» είναι από τις ρήσεις που πρόλαβε να αφήσει στην σύντομη και τόσο ταραχώδη ζωή της η Μέριλιν Μονρόε. Μια φράση που αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο την τάση του ανθρώπου να θέλει να φθάσει όσο πιο ψηλά γίνεται, να αγγίξει ή και να ξεπεράσει τους θεούς του. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, ο άνθρωπος δεν παύει να κοιτάζει τον ουρανό με λαχτάρα και δέος. Οι πυραμίδες της Γκίζας, οι καθεδρικοί ναοί της Ευρώπης και, πιο πρόσφατα, οι σιδερένιοι γίγαντες των μεγαλουπόλεων, μαρτυρούν μια αδιάκοπη πορεία: την ανάγκη του ανθρώπου να υπερβεί τα όρια της γης και να πλησιάσει τον θόλο του ουρανού. Δεν είναι μόνο η τεχνολογική φιλοδοξία που γεννά αυτούς τους τιτάνες από ατσάλι, γυαλί και σκυρόδεμα. Είναι πολύ περισσότερο η ψυχική δίψα για υπέρβαση, η συμβολική κατάκτηση του αδύνατου.
Σήμερα, οι ουρανοξύστες των 1.000 μέτρων και άνω, που σχεδιάζονται σε Ριάντ, Κουβέιτ, Τζέντα ή Κάιρο, αποτελούν τη νέα «Βαβέλ» της εποχής μας. Δεν είναι τυχαίο ότι συνδέονται με μεγάλα εθνικά οράματα, οικονομικά σχέδια και σύνθετες πολιτισμικές στρατηγικές, ενσαρκώνοντας την επιθυμία των κοινωνιών να δείξουν ισχύ, να συνομιλήσουν με το μέλλον, να γραφτούν στα πρωτοσέλιδα των Νέων Καιρών. Κι όμως, πίσω από τα δισεκατομμύρια και τα μεγαλεπήβολα masterplans, διαφαίνεται η ίδια αρχέγονη παρόρμηση: να φτάσουμε πιο ψηλά, όχι μόνο για να δούμε μακρύτερα, αλλά για να αισθανθούμε πως η ανθρώπινη δημιουργικότητα μπορεί να ξεπερνά τα όρια που η ίδια βάζει κάθε φορά. Οι ουρανοξύστες του ενός χιλιόμετρου είναι, τελικά, οι καθεδρικοί του 21ου αιώνα: μεγαλειώδεις τόποι λατρείας του ανθρώπινου μυαλού αλλά και σημεία αναφοράς μίας soft power κυριαρχίας για χώρες που θέλουν να αναδυθούν μέσα από την βουή της Ιστορίας.
Ο πρωτοπόρος των 1.000 μέτρων
Στην άτυπη αλλά τόσο σημαντική σε επίπεδο συμβολισμών κούρσα για το πρώτο ανθρώπινο δημιούργημα που θα ξεπεράσει σε ύψος το 1 χιλιόμετρο, υπάρχει ήδη ένας πρωταγωνιστής που έχει ξεκινήσει την πορεία του εδώ και αρκετά χρόνια. Ο Jeddah Tower, παλαιότερα γνωστός ως Kingdom Tower, αποτελεί ίσως το πιο φιλόδοξο αρχιτεκτονικό εγχείρημα του 21ου αιώνα. Αν και το Burj Khalifa δεσπόζει σήμερα στην κορυφή του κόσμου με ύψος 828 μέτρα, ο Jeddah Tower φιλοδοξεί να σπάσει αυτό το φράγμα και να γίνει το πρώτο κτίριο των 1.000 και πλέον μέτρων. Σχεδιασμένος από το αρχιτεκτονικό γραφείο Adrian Smith + Gordon Gill (τον ίδιο δημιουργό που βρίσκεται πίσω από το Burj Khalifa), ο πύργος θα αποτελέσει την «καρδιά» της Jeddah Economic City, ενός νέου αναπτυξιακού κόμβου στη Σαουδική Αραβία.
Με μια τριγωνική, αεροδυναμική σιλουέτα από ενισχυμένο σκυρόδεμα, ατσάλι και γυαλί, η αρχιτεκτονική της παραπέμπει στα φύλλα ενός φοίνικα, ενώ η σταδιακή στένωση προς την κορυφή μειώνει τα φορτία του ανέμου και απελευθερώνει πολύτιμο χώρο στους ψηλότερους ορόφους. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά θα είναι η γιγάντια κυκλική βεράντα από ατσάλι, διαμέτρου 30 μέτρων, η οποία θα αιωρείται σε ύψος 600 μέτρων. Ο πύργος των 167 ορόφων, έχει ήδη πίσω του μια αρκετά μεγάλη και μάλλον πολυτάραχη ιστορία. Η κατασκευή ξεκίνησε το 2013 με αρχικό χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το 2020. Ωστόσο, πολιτικές ανακατατάξεις και οικονομικά ζητήματα πάγωσαν το έργο το 2018, όταν ο σκελετός είχε φτάσει περίπου τα 300 μέτρα. Τα τελευταία χρόνια, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας έχουν ανακοινώσει την επανεκκίνηση του project, θέτοντάς το ξανά στο προσκήνιο της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής επικαιρότητας. Ο ορίζοντας πλέον για την ολοκλήρωσή του έχει τοποθετηθεί στο 2028.
Φωτογραφίες: Courtesy of Adrian Smith + Gordon Gill, www.smithgill.com
Χίλια και ένα μέτρα αραβικής μαγείας
Ο Burj Mubarak Al-Kabir δεν είναι απλώς ένα μελλοντικό αρχιτεκτονικό έργο· είναι το φιλόδοξο όραμα του Κουβέιτ να χαράξει το όνομά του στον παγκόσμιο χάρτη των ουρανοξυστών, διεκδικώντας θέση ανάμεσα στα πιο εμβληματικά θαύματα του σύγχρονου κόσμου. Το σχέδιο υπόσχεται να υψωθεί στα 1.001 μέτρα, έναν αριθμό καθόλου τυχαίο, αφού παραπέμπει ευθέως στις Χίλιες και Μία Νύχτες, συνδέοντας την παράδοση με τη φουτουριστική αρχιτεκτονική. Θα είναι κεντρικό τοπόσημο της νέας περιοχής Silk City, μια υπό διαμόρφωση μητρόπολη έκτασης 250 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Ο σχεδιασμός του ανήκει στον διεθνούς φήμης Ισπανό αρχιτέκτονα Santiago Calatrava και βασίζεται σε τρεις αλληλένδετους πύργους που συστρέφονται μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας αντοχή σε ανέμους ταχύτητας έως και 241 χλμ./ώρα. Η μορφολογία του παραπέμπει σε ισλαμικό μιναρέ, με λεπτή κορυφή και επιβλητική σιλουέτα. Το εσωτερικό θα εκτείνεται σε 234 ορόφους, με δυνατότητα φιλοξενίας έως και 7.000 ανθρώπων. Το γυάλινο περίβλημα θα αντανακλά τον ήλιο και τη θάλασσα, μετατρέποντας τον πύργο σε φάρο που θα δεσπόζει πάνω από την πόλη του Κουβέιτ.
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, το Burj Mubarak Al-Kabir θα στεγάσει πολυτελείς κατοικίες, ξενοδοχεία, γραφεία, εμπορικούς χώρους αλλά και παρατηρητήρια με πανοραμική θέα στον Περσικό Κόλπο. Το εσωτερικό του θα εξυπηρετείται από ένα δίκτυο υπερσύγχρονων ανελκυστήρων, ικανών να μεταφέρουν χιλιάδες επισκέπτες και εργαζομένους καθημερινά με εντυπωσιακή ταχύτητα. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για ένα κτίριο, αλλά για μια κατακόρυφη πόλη που φιλοδοξεί να προσφέρει όλα όσα χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος, εργασία, αναψυχή, πολυτέλεια και θέαμα.
Όπως και στις άλλες mega-κατασκευές στα κράτη του Περσικού Κόλπου, ένα τέτοιο έργο λειτουργεί και ως μοχλός για την αλλαγή πλεύσης στο οικονομικό μοντέλο και την στροφή προς τον τουρισμό και την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών. Για παράδειγμα, η Silk City, στην οποία θα δεσπόζει ο πύργος, προβλέπεται να περιλαμβάνει πανεπιστήμια, νοσοκομεία, πολιτιστικά κέντρα και λιμενικές εγκαταστάσεις, αποτελώντας έναν ολοκληρωμένο κόμβο ανάπτυξης και προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Ωστόσο, η πρόκληση είναι τεράστια. Το μέγεθος, το κόστος και οι τεχνικές απαιτήσεις καθιστούν το έργο εξαιρετικά δύσκολο. Παρά τις αμφιβολίες, το Burj Mubarak Al-Kabir παραμένει σύμβολο φιλοδοξίας, αποφασιστικότητας και τόλμης.
Φωτογραφία: Tamdeen Group
Οικολογία και κινεζική παράδοση
Από την λίστα με τους «χιλιάρηδες» ουρανοξύστες που πρόκειται να κατασκευαστούν στο μέλλον, δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει η Κίνα. Ο φιλόδοξος σχεδιασμός των Phoenix Towers συγκαταλέγεται στα πιο εντυπωσιακά και οραματικά αρχιτεκτονικά έργα που έχουν ποτέ ανακοινωθεί. Θα κατασκευαστεί στην πόλη Wuhan, μια μεγαλούπολη με πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων στη λεκάνη του ποταμού Γιανγκτσέ, χαρακτηριζόμενη ως «Πόλη των 1.000 Λιμνών» και ως «Σούπερ Πόλη». Πρόκειται για δύο δίδυμους πύργους, με τον ψηλότερο να προγραμματίζεται να φτάσει το ύψος του ενός χιλιομέτρου, καθιστώντας τον έναν από τους υψηλότερους ουρανοξύστες στον κόσμο. Το έργο παρουσιάστηκε το 2014 από το αρχιτεκτονικό γραφείο Chetwoods Architects με στόχο όχι μόνο να εντυπωσιάσει σε επίπεδο μεγέθους, αλλά και να λειτουργήσει ως μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Η έμπνευση για το σχέδιο αντλείται από τον κινεζικό μύθο του Φοίνικα, όπου το θηλυκό πουλί Feng και το αρσενικό Huang συμβολίζουν την αρμονία μεταξύ ουρανού και γης. Ο σχεδιασμός τους προβλέπει λεπτές και καμπυλωτές γραμμές, οι οποίες αναδεικνύουν μια αισθητική που θυμίζει περισσότερο οργανικό γλυπτό παρά κλασικό ουρανοξύστη. Ο Feng Tower έχει σχεδιαστεί ως ένας πύργος παροχής ανανεώσιμης ενέργειας προς τον Huang Tower, ο οποίος φιλοξενεί ένα ευχάριστο, «ήπιο» περιβάλλον με καφέ, εστιατόρια και έναν κατακόρυφο κήπο ύψους 100 ορόφων. Στη βάση των πύργων προβλέπεται επίσης η δημιουργία μιας εμπορικής πλατείας, με στόχο να εξυπηρετήσει τη μαζική αύξηση του πολιτιστικού τουρισμού στην Κίνα.
Αυτό που κάνει τους Phoenix Towers να ξεχωρίζουν είναι η οικολογική τους διάσταση. Σε αντίθεση με άλλα γιγαντιαία έργα που δίνουν έμφαση μόνο στο ύψος και την πολυτέλεια, εδώ το κεντρικό ζητούμενο είναι η βιωσιμότητα. Οι πύργοι έχουν σχεδιαστεί να ενσωματώνουν τεχνολογίες όπως φωτοβολταϊκά πάνελ, ανεμογεννήτριες, συστήματα συλλογής βρόχινου νερού και βιολογικού καθαρισμού, αλλά και ειδικούς μηχανισμούς καθαρισμού του αέρα. Στόχος είναι να λειτουργούν ως οικολογικός πνεύμονας για την Wuhan, μια πόλη που έχει αντιμετωπίσει έντονα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στο εσωτερικό τους θα στεγάζονται χώροι κατοικίας, γραφεία, εστιατόρια, καταστήματα, πολιτιστικές εγκαταστάσεις και κέντρα αναψυχής, δημιουργώντας έτσι μια κατακόρυφη κοινότητα. Ωστόσο, το έργο δεν έχει προχωρήσει σε φάση υλοποίησης, κυρίως λόγω του τεράστιου κόστους και των τεχνικών προκλήσεων. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να παραμένει σημείο αναφοράς στον διεθνή αρχιτεκτονικό διάλογο για το πώς μπορεί να μοιάζει η πόλη του μέλλοντος.
Το όνειρο των 2.000 μέτρων
Το όνειρο των ανθρώπων να αγγίξουν τα σύννεφα τους φέρνει σχέδια που ξεπερνούν κάθε λογική. Ο Rise Tower προβάλλει ως το πιο τολμηρό αρχιτεκτονικό πρότζεκτ της Σαουδικής Αραβίας, με σχεδιαζόμενο ύψος τα 2 χιλιόμετρα, διπλάσιο σχεδόν από τον εμβληματικό Burj Khalifa. Με προβλεπόμενους 678 ορόφους, ο πύργος θα ξεπεράσει κατά 1.180 μέτρα τον Burj Khalifa και θα είναι υπερδιπλάσιος σε ύψος και από τον Jeddah Tower. Το σχέδιο κινητοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2022 από το Public Investment Fund (PIF), ενώ τα επίσημα σχέδια αποκαλύφθηκαν τον Αύγουστο του 2023 από τον CEO της Saudi Arabia Holding Company, Mohammed al-Qahtani. Το υπογράφει το διάσημο βρετανικό αρχιτεκτονικό γραφείο Foster & Partners (που έχει αναλάβει και τον Riviera Tower στο Ελληνικό), που αναδείχθηκε νικητής σε διεθνή διαγωνισμό.
Ο Rise Tower εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του φιλόδοξου πολεοδομικού masterplan North Pole, έκτασης 306 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο Bόρειο Ριάντ. Η περιοχή αυτή έχει σχεδιαστεί ως μια πρότυπη «πόλη του μέλλοντος» με ζώνες κατοικίας, γραφείων, βιομηχανικών δραστηριοτήτων και σύγχρονων υποδομών. Το δημόσιο ταμείο της Σαουδικής Αραβίας έχει ήδη διεξαγάγει διαδικασίες πρόσκλησης υποβολής προσφορών και στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν κορυφαίες διεθνείς κατασκευαστικές εταιρείες. Το κόστος εκτιμάται σε περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο πύργος δεν είναι απλώς ένα πρωτοφανές ύψος, αλλά συμβολίζει την οικονομική και τεχνολογική φιλοδοξία της Σαουδικής Αραβίας στο πλαίσιο του Vision 2030, με στόχο τη διαφοροποίηση της οικονομίας πέρα από το πετρέλαιο και την ενίσχυση του διεθνούς κύρους της χώρας. Ωστόσο, το έργο αντιμετωπίζει έντονες αμφισβητήσεις και δυσκολίες. Υπάρχουν άλλωστε τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο Jeddah Tower -μια έκφανση παρόμοιου μεγαλείου που μέχρι σήμερα παραμένει ημιτελές- και προειδοποιούν ότι τέτοια mega-projects συχνά παγιδεύονται στην υπερβολή και την αβεβαιότητα. Όπως και να έχει πάντως αντιπροσωπεύει την λαχτάρα του ανθρώπου να ξεφύγει από την επί γης μοίρα του και να κοιτάξει τον εαυτό του από ένα νέο ύψος αυτογνωσίας, τα 2.000 μέτρα πάνω από το έδαφος. πηγή: newmoney.gr, Φωτο: chetwoods
