Στον κλάδο των ακινήτων η περίοδος 2020-2021 ανέδειξε νέες τάσεις, επεσήμανε τις σύγχρονες ανάγκες των οικιστικών μονάδων, μετέβαλε τη σημασία των γραφειακών χώρων και υπενθύμισε την ανάγκη άμεσης προσαρμογής των επαγγελματιών του χώρου σε έκτακτες συνθήκες.
Δεν είναι η πρώτη φορά, όπου ο τομέας της ανάπτυξης γης και οικοδομών αποδεικνύει πως όχι μόνο έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται σε δυσχερή δεδομένα, απευθυνόμενος σε νέες αγορές και προτείνοντας νέες λύσεις, αλλά και να λειτουργεί ως κινητήριος δύναμη που ωθεί όλη την οικονομία του τόπου. Μόνο για το 2019, ο κλάδος εισέφερε στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν περισσότερα από €3 δις, ποσό που ξεπερνά όσα εισέφεραν ο χρηματοοικονομικός, ο ασφαλιστικός και ο βιομηχανικός κλάδος μαζί. Σήμερα, οι πέραν των 35.000 εργαζόμενοι, στην πλειονότητά τους Κύπριοι, έχουν αποκτήσει αξιοζήλευτη τεχνογνωσία χάρη στα πρωτότυπα έργα που, τα τελευταία χρόνια, υλοποιήθηκαν στη χώρα. Ιδίως την τελευταία δεκαετία, οι αναπτύξεις που συντελούνται, οι μαρίνες, τα γήπεδα γκολφ, τα οικιστικά και εμπορικά κτήρια μοναδικής αρχιτεκτονικής, το μεγαλύτερο πολυθεματικό θέρετρο-καζίνο της Ευρώπης και πολλά ακόμα έργα, περιποίουν τιμή για τους επαγγελματίες του κλάδου. Αυτά τα έργα αποτελούν την καλύτερη απόδειξη, πως όταν το κράτος στέκεται υποστηρικτικό προς την επιχειρηματική ικανότητα, μπορούμε να δημιουργήσουμε αναπτύξεις που στρέφουν τα βλέμματα στην Κύπρο.
Ειδικά σε αυτή την περίοδο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως δεν είμαστε οι μόνοι παίκτες στην ευρύτερη περιοχή. Εφόσον ο συλλογικός στόχος της Κύπρου είναι η αύξηση του ΑΕΠ στα €30 δις, χρειαζόμαστε τις ξένες επενδύσεις. Σημαντικές αναπτύξεις σχεδιάζονται ή υλοποιούνται ακόμα και σε αγορές που παραδοσιακά ήταν πιο δύσκολες για τους επενδυτές, σε σχέση με την Κύπρο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ελλάδας, με το «Ελληνικό» μιας επένδυσης που θα φτάσει τα €8 δις και κυριολεκτικά θα αλλάξει την όψη της Αθήνας και η οποία είχε την ενεργή στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης.
Κίνητρα από το κράτος
Ολοένα και περισσότερες χώρες δίνουν κίνητρα για αναπτύξεις, ιδίως με κεφάλαια προερχόμενα από το εξωτερικό. Η Κύπρος, λόγω ορισμένων δυσάρεστων περιστατικών, ανέστειλε το Επενδυτικό της Πρόγραμμα. Ένα Πρόγραμμα που όπως ανέφερε σε έκθεσή της το 2018 η Ernst & Young, σε διάστημα μικρότερο των πέντε ετών, έφερε στη χώρα άμεσα ή έμμεσα γύρω στα €10 δις και 10.000 νέες θέσεις εργασίας. Την ίδια ώρα μάλιστα, χώρες της Μεσογείου και η Πορτογαλία, όχι απλά διατήρησαν κίνητρα προς τους ξένους επενδυτές, αλλά κινήθηκαν ακόμα πιο έντονα, διεκδικώντας το μερίδιο των αγοραστών, που αντικειμενικά πλέον αποκλείονταν από την Κύπρο.
Έχοντας πλέον αρκετή χρονική απόσταση από τα γεγονότα, θα πρέπει να αναλογιστούμε ψύχραιμα τη μεγάλη σημασία της ανάγκης εκπόνησης -χωρίς άλλη καθυστέρηση- ενός νέου επενδυτικού προγράμματος, εναρμονισμένου πλήρως με τις κατευθυντήριες γραμμές που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν πρέπει ποτέ ξανά να επιτρέψουμε σε κανένα, να δώσει το δικαίωμα να διασύρει το όνομα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να καταστρέφει όλα όσα κτίζονται με κόπους και θυσίες.
Χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα, που από κοινού με τις πολύ θετικές πρωτοβουλίες που ήδη λαμβάνονται από την κυβέρνηση και σχετίζονται με το head quartering, θα μπορέσει να προσελκύσει πολυεθνικές εταιρείες και ιδιώτες επενδυτές υψηλού εισοδήματος. Η προσέλκυση εταιρειών για μεταφορά της έδρας τους στην Κύπρο, είναι ιδιαίτερα απαιτητικός στόχος. Για παράδειγμα, o χώρος της τεχνολογίας και της πληροφορικής – ICT, τον οποίο η Κύπρος μπορεί να προσελκύσει, έχει ανάγκη από μοντέρνες εγκαταστάσεις, που να ανταποκρίνονται στα σύγχρονα διεθνή πρότυπα ποιότητας, λειτουργικότητας και βιωσιμότητας. Είναι αναγκαία, επομένως, η στήριξη των επιχειρήσεων του κλάδου τόσο με χρηματοδοτικά εργαλεία από τις τράπεζες, όσο και με κίνητρα από το κυπριακό κράτος, προκειμένου να στρέψουν τον προγραμματισμό των επόμενων έργων τους προς αυτή την κατεύθυνση.
Αναφορικά με τους ultra-high-net-worth individuals, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι σύμφωνα με τους παγκοσμίου φήμης συμβούλους ακινήτων Knight Frank, το ενδιαφέρον για απόκτηση δεύτερου διαβατηρίου που θα τους παρέχει, μεταξύ άλλων, ασφάλεια και ευκολία μετακινήσεων, έχει πολλαπλασιαστεί, με τους 25% αυτών να αναζητούν άμεσα τη χώρα στην οποία θα αιτηθούν.
Το γενικό συμφέρον
Η θετική επίδραση των κεφαλαίων που προσελκύονται από το εξωτερικό, λειτουργούν υπέρ του συνόλου της κυπριακής κοινωνίας. Είναι ενδεικτικό ότι η όποια ρευστότητα διοχετεύεται στις εταιρείες ανάπτυξης γης, χρηματοδοτεί το σύνολο των κατασκευαστικών τους έργων και σε μεγάλο βαθμό και την κατασκευή προσιτών οικιστικών μονάδων. Τα στοιχεία άλλωστε καταμαρτυρούν πως οι ίδιοι οι επαγγελματίες του κλάδου έχουν διαβλέψει τη ζήτηση για οικονομικές μονάδες στέγασης -κατηγορία που απευθύνεται πρωτίστως στην εγχώρια αγορά- και επεκτείνουν περεταίρω τις δραστηριότητές τους σε αυτή την κατεύθυνση. Άλλωστε η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για επιδότηση του επιτοκίου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα, με πολύ θετικό αντίκτυπο τόσο για την αγορά, όσο και για τους ίδιους τους ανθρώπους που θέλουν να αποκτήσουν το πρώτο τους σπίτι.
Τέτοιες θετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης είναι απαραίτητες. Η θέσπιση, για παράδειγμα, μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για όσους επενδύσουν σε ακίνητα έως το 2022 αλλά και η κατάργηση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών για ακίνητα που εγγράφονται στο Κτηματολόγιο μέχρι το τέλος του ίδιου έτους, θα ήταν μέτρα που με μικρό κόστος για το κράτος, θα τόνωναν τη ζήτηση. Σημαντικές, ωστόσο, είναι και οι θεσμικές παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό του κράτους και ειδικά των πτυχών του που συνδέονται με τις αναπτύξεις, όπως το θετικό βήμα της ψηφιοποίησης της διαδικασία υποβολής των πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών. Ωστόσο εκείνα που πρέπει ακόμα να γίνουν είναι πολλά. Από την κατάργηση αναχρονιστικών ρυθμίσεων όπως το «ελάχιστο εμβαδό», μέχρι τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για τις κολυμβητικές δεξαμενές στα οικιστικά συγκροτήματα, η Κύπρος οφείλει να προχωρήσει με γοργό ρυθμό προκειμένου να μην μείνει πίσω σε σχέση με τον ευρωπαϊκό και μεσογειακό ανταγωνισμό. Σε αυτή τη διαδρομή, οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και τα στελέχη των εταιρειών, έχουν και τη βούληση και τη γνώση να συνδράμουν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, για να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος του συνόλου της κυπριακής κοινωνίας.
