Υψηλές συγκεντρώσεις στην ατμόσφαιρα τις τελευταίες μέρες
Αποπνικτική είναι η ατμόσφαιρα τις τελευταίες μέρες, καθώς η Κύπρος επηρεάζεται από ισχυρό σύννεφο σκόνης, προερχόμενο από τη Σαχάρα. Η σκόνη, η οποία από την περασμένη Κυριακή έχει καλύψει ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί το δεύτερο επεισόδιο μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων.
Τέτοια περιστατικά παρατηρούνται κυρίως την Άνοιξη, όταν η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας, μεταξύ της θερμής Σαχάρας και της σχετικά κρύας Μεσόγειου Θάλασσας, επιτρέπει στις αέριες μάζες να κινηθούν με μεγαλύτερη ευκολία από το νότο προς το βορρά.
Μάλιστα, η Κλιματική Αλλαγή περιπλέκει την κατάσταση, καθώς η μεταφορά σκόνης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μετεωρολογικά φαινόμενα που επικρατούν. Μέχρι στιγμής έχουμε ενδείξεις εντατικότερης ερημοποίησης της Μέσης Ανατολής.
Και ενώ οι δορυφόροι καταγράφουν ήδη υψηλότερες συγκεντρώσεις σκόνης στη συγκεκριμένη περιοχή, το ερώτημα που παραμένει να απαντηθεί είναι πως το φαινόμενο αυτό θα επηρεάσει την Κύπρο, η οποία βρίσκεται στο σταυροδρόμι Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής.
Στο πλαίσιο αυτό, το Κέντρο Αριστείας για την Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα του Ινστιτούτου Κύπρου έχει δημιουργήσει την Ερευνητική Υποδομή Ατμοσφαιρικής Έρευνας «CAO» (Cyprus Atmospheric Observatory), ένα δίκτυο σταθμών μελέτης της ατμοσφαίρας, με έμφαση στην σωματιδιακή ρύπανση και τα αέρια του θερμοκηπίου.
Το δίκτυο, το οποίο διατηρεί παραρτήματα σε Λευκωσία, Ίνεια, Αγια Μαρίνα Ξυλιάτου και Τρόοδος, συνεργάζεται στενά με το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, το οποίο διαθέτει επίσης ένα δίκτυο περιβαλλοντικών σταθμών σε διάφορες περιοχές του νησιού. Σκοπός αυτής της συνεργασίας είναι η κατανόηση φαινομένων, όπως τα επεισόδια σκόνης, με τη χρήση ενός συνδυασμού κλιματικών μοντέλων μαζί με επίγειες και δορυφορικές μετρήσεις.
Εικόνα 1.: Προσομοίωση με υπολογιστή του επεισοδίου σκόνης (πηγή UK Met Office).
Τα ηλιακά φωτομετρικά δεδομένα που καταγράφηκαν στο παράρτημα Λευκωσίας, του Κυπριακού Παρατηρητηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης, καταδεικνύουν ότι η ορατότητα έχει μειωθεί στα 16 km αντί για 38 km, που είναι το σύνηθες. Όμως, αυτά τα σωματίδια, που εμποδίζουν τη θέα των βουνών και του κυπριακού ουρανού, αποτελούν τεράστια απειλή και για την υγεία μας.
Η συγκέντρωση των ΑΣ10 (αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 10 μm) που καταγράφηκε στο παράρτημα της Λευκωσίας ανήλθε στα 400 μg/m3. Πρόκειται για την υψηλότερη καταγεγραμμένη συγκέντρωση από την έναρξη της λειτουργίας του παρατηρητηρίου Λευκωσίας, πριν από ενάμιση χρόνο.
Η συγκέντρωση των ΑΣ2.5, που είναι ακόμα πιο επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία, καθώς τα συγκεκριμένα σωματίδια μπορούν να διεισδύσουν βαθύτερα στους πνεύμονες, ανήλθε τα 85 μg/m3. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) προτείνει ότι η ημερήσια έκθεση σε ΑΣ10 και ΑΣ2.5 δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 45 και 15 μg/m3, αντίστοιχα, καθώς υπέρμετρη έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδιακών ρύπων συνδέεται κυρίως με καρδιαγγειακά νοσήματα, και λιγότερο με πνευμονολογικά.
Εικόνα 2. Μετρήσεις σωματιδίων από το Ατμοσφαιρικό Παρατηρητήριο Κύπρου όπως φαίνεται από την ιστοσελίδα τους (https://emme-care.cyi.ac.cy/data/urban-background/)
Μάλιστα, εκμεταλλευόμενοι μια τεχνολογία, παρόμοια με αυτή που χρησιμοποιεί και η αστυνομία για την παρακολούθηση της ταχύτητας των οχημάτων στις οδικές αρτηρίες, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το σύννεφο σκόνης, που είναι αισθητό στο επίπεδο
του εδάφους, εκτείνεται σε ύψος 4 χλμ. Το σύννεφο αυτό, σύμφωνα και με την πρόβλεψη του Πανεπιστημίου Αθηνών, θα πρέπει να το υποστούμε καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας.
Σε αυτό το σύνδεσμο link μπορείτε να παρακολουθείτε σε πραγματικό χρόνο την συγκέντρωση σκόνης στην Λευκωσία, όπως αυτή καταγράφεται από το Κέντρο Αριστείας για την Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα του Ινστιτούτου Κύπρου.
Εικόνα 3. Μετρήσεις από το Lidar στις 04/04/2022. Τα χρώματα αντιπροσωπεύουν την ένταση της σκόνης και άλλων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Το κόκκινο είναι υψηλό, το πράσινο είναι μέτριο και το μπλε υποδηλώνει απουσία σκόνης και άλλων σωματιδίων.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, παρόλο που τα επεισόδια σκόνης είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία, εντούτοις είναι ωφέλιμα για τη φύση. Η σκόνη περιέχει μέταλλα που λειτουργούν ως φυσικό λίπασμα, και είναι απαραίτητα για τους ωκεανούς. Παράλληλα, αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας που χωρίς αυτή, η ζωή στους ωκεανούς θα ήταν φτωχότερη.
Ωστόσο, βασικό και πρώτιστο μέλημα μας, είναι να παραμείνουμε ασφαλείς και υγιείς. Και ο καλύτερος, αλλά και πιο απλός τρόπος είναι να κρατάμε πόρτες και παράθυρα κλειστά, είτε βρισκόμαστε στο σπίτι, είτε στο γραφείο είτε στο αυτοκίνητο. Αυτό λοιπόν το απλό τέχνασμα μπορεί να μειώσει σε μεγάλο βαθμό τη βλάβη που προκαλούν στον άνθρωπο οι υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης στην ατμόσφαιρα.
