Οι ισχυρισμοί ότι το νερό που βράζει επανειλημμένα γίνεται επικίνδυνο έχουν διαδοθεί ευρέως, προειδοποιώντας συχνά ότι αυτό μπορεί να συγκεντρώσει επιβλαβείς ουσίες, καθιστώντας το νερό τοξικό. Ισχύει;
Ο βραστήρας είναι μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες συσκευές στις σύγχρονες κουζίνες. Είτε φτιάχνετε τσάι, καφέ ή ακόμα και στιγμιαία ζυμαρικά, είναι πολύ πιθανό να ανάβετε τον βραστήρα σας τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Ωστόσο, μεταξύ των λάτρεις του τσαγιού, των ερασιτεχνών επιστημόνων και των σχολιαστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ένα ερώτημα επανέρχεται συνεχώς: είναι ασφαλές να ξαναβράζουμε το νερό στον βραστήρα ή πρέπει να τον αδειάζουμε και να ξεκινάμε από την αρχή κάθε φορά;
Τι περιέχει το νερό της βρύσης;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, το νερό της βρύσης υπόκειται σε αυστηρούς κανονισμούς. Συνήθως περιέχει μικρές ποσότητες διαλυμένων μετάλλων όπως ασβέστιο, μαγνήσιο και φθόριο. Μπορεί επίσης να περιέχει ίχνη άλλων ουσιών, όπως χλώριο (που χρησιμοποιείται για την απολύμανση του νερού) και, περιστασιακά, χαμηλά επίπεδα φυσικών ρύπων όπως νιτρικά άλατα και βαρέα μέταλλα.
Το νερό που βγαίνει από τη βρύση μας λοιπόν δεν θα λέγαμε ότι είναι απλά, καθαρό H₂O. Ωστόσο, η παρουσία αυτών των διαλυμένων ουσιών δεν σημαίνει ότι το καθιστούν επικίνδυνο. Ρυθμιστικοί φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ή η ΡΑΑΕΥ – Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων στην Ελλάδα – διασφαλίζουν ότι οι συγκεντρώσεις παραμένουν πολύ κάτω από τα επιβλαβή όρια.
Τι συμβαίνει όταν βράζετε νερό;
Το βράσιμο του νερού εξυπηρετεί έναν βασικό αλλά ουσιαστικό σκοπό: σκοτώνει βακτήρια, ιούς και παράσιτα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιείται συνήθως σε περιοχές όπου η ποιότητα του νερού μπορεί να είναι αμφίβολη ή σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Από χημικής απόψεως, το βράσιμο του νερού προκαλεί την εξάτμιση των πτητικών ουσιών και των διαλυμένων αερίων. Το οξυγόνο, για παράδειγμα, διαφεύγει γρήγορα όταν το νερό φτάσει στο σημείο βρασμού. Αυτό που συνήθως δεν εξατμίζεται είναι τα μέταλλα και οι βαρύτερες ενώσεις, τα οποία παραμένουν στο νερό. Η ερώτηση λοιπόν που προκύπτει εδώ είναι: αν τελικά το βράσιμο του νερού είναι υπεύθυνο για τη συγκέντρωση αυτών των ουσιών σε επικίνδυνα επίπεδα. Αυτή είναι και η ουσία του μύθου.
Ο μύθος: Το ξαναβρασμένο νερό είναι τοξικό
Η θεωρία πίσω από τον κίνδυνο του ξαναβρασμένου νερού είναι απλή – και λανθασμένη. Το επιχείρημα έχει ως εξής: κάθε φορά που βράζετε νερό, μέρος του εξατμίζεται. Αυτό αφήνει πίσω τα διαλυμένα συστατικά (όπως το φθόριο και τα νιτρικά), αυξάνοντας τη συγκέντρωσή τους στο υπόλοιπο νερό. Αν το κάνετε αυτό επανειλημμένα, οι συγκεντρώσεις μπορεί να φτάσουν σε επιβλαβή επίπεδα. Στη θεωρία, αυτό ακούγεται εύλογο. Στην πράξη όμως, η αλλαγή είναι αμελητέα.
Για να αυξήσετε σημαντικά τη συγκέντρωση των διαλυτών ουσιών στο νερό σας με το βράσιμο, θα πρέπει να βράζετε και να εξατμίζετε επανειλημμένα το μεγαλύτερο μέρος του νερού – πολλές φορές. Το απλό βράσιμο ενός γεμάτου βραστήρα που έχει μείνει ακίνητος για μερικές ώρες ή όλη τη νύχτα έχει απλά ως αποτέλεσμα μια σχεδόν ανεπαίσθητη αλλαγή στη συγκέντρωση. Ο βραστήρας θα πρέπει να βράσει πολλές φορές, επιτρέποντας σε μεγάλο μέρος του νερού να εξατμιστεί κάθε φορά, προτού να εμφανιστεί οποιαδήποτε μετρήσιμη διαφορά στη συγκέντρωση των διαλυτών ουσιών.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το φθόριο. Το όριο που συνιστά ο ΠΟΥ για το φθόριο στο πόσιμο νερό είναι 1,5 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο. Οι περισσότερες δημοτικές παροχές νερού περιέχουν πολύ λιγότερο από αυτή την ποσότητα. Το βράσιμο του βραστήρα δύο ή τρεις φορές μπορεί να αλλάξει αυτή τη συγκέντρωση κατά χιλιοστά του χιλιοστογράμμου – πολύ κάτω δηλαδή, από οποιοδήποτε όριο ανησυχίας.
Το βράσιμο είναι ασφαλές
Η ιδέα ότι το ξαναβρασμένο νερό γίνεται επικίνδυνο δεν υποστηρίζεται από έγκριτες επιστημονικές μελέτες. Σύμφωνα με το British Nutrition Foundation, το συνεχές βράσιμο του νερού δεν ενέχει κινδύνους για την υγεία σε περιοχές όπου η ποιότητα του νερού θεωρείται ήδη ασφαλής για κατανάλωση, όπως στη χώρα μας.
Το 2015, ένα άρθρο στο Scientific American διερεύνησε αυτόν τον μύθο, σημειώνοντας ότι ενώ το βράσιμο μπορεί να συγκεντρώσει ελαφρώς τα μέταλλα, «οι διαφορές είναι ελάχιστες και δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας». Ομοίως, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έχουν δηλώσει ότι η επανάληψη του βρασίματος του νερού «μία ή δύο φορές» είναι απολύτως ασφαλής και «δεν έχει καμία επίδραση στην υγεία».
Στην πραγματικότητα, το βράσιμο του νερού περισσότερες από μία φορές είναι μια συνήθης πρακτική σε κουλτούρες όπου καταναλώνεται τσάι, όπως η Κίνα, η Αγγλία και η Ιαπωνία. Στις παραδοσιακές κινεζικές τελετές τσαγιού, για παράδειγμα, το νερό μπορεί να βράζεται πολλές φορές σε διάστημα αρκετών ωρών. Δεν υπάρχουν όμως επιπτώσεις στην υγεία που να σχετίζονται με αυτή την πρακτική, η οποία υφίσταται εδώ και αιώνες.
Το μόνο πραγματικό πρόβλημα: η γεύση και το οξυγόνο
Αν και το να ξαναβράζουμε το νερό είναι ασφαλές, είναι πιθανό να επηρεάσει τη γεύση του τσαγιού ή του καφέ μας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απώλεια του διαλυμένου οξυγόνου.
Το φρέσκο, κρύο νερό περιέχει συνήθως υψηλότερα επίπεδα διαλυμένου οξυγόνου, το οποίο ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι απαραίτητο για την καλύτερη γεύση του τσαγιού. Όταν το νερό βράζει – και ειδικά όταν βράζεται ξανά – το οξυγόνο απομακρύνεται, γεγονός που μπορεί να αφήσει τα ζεστά ροφήματα με άνοστη ή διαφοροποιημένη γεύση. Αν και αυτό είναι θέμα προσωπικής προτίμησης και όχι υγείας, μπορεί να είναι ένας καλός λόγος για να χρησιμοποιείτε φρέσκο νερό αν παρασκευάζετε ροφήματα υψηλής ποιότητας.
Ομοίως, η συσσώρευση αλάτων (ανθρακικό ασβέστιο) σε περιοχές με σκληρό νερό μπορεί να γίνει πιο έντονη με το επαναλαμβανόμενο βρασμό, επηρεάζοντας ενδεχομένως τόσο τη γεύση όσο και την απόδοση του βραστήρα. Ωστόσο, αυτό είναι ένα ζήτημα συντήρησης και όχι υγείας, ενώ η τακτική αφαίρεση των αλάτων το λύνει εύκολα.
Πότε πρέπει να αποφεύγετε το ξαναβράσιμο του νερού
Ενώ το συνεχές βράσιμο είναι ασφαλές σε περιοχές με καθαρό, ελεγχόμενο νερό της βρύσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάσταση αλλάζει σε περιοχές όπου το νερό είναι μολυσμένο. Σε μέρη με υψηλά επίπεδα ρύπων – όπως αρσενικό, νιτρικά άλατα ή βιομηχανικά απόβλητα – το βρασμένο νερό μπορεί στην πραγματικότητα να συγκεντρώσει επικίνδυνες χημικές ουσίες.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, το πρόβλημα δεν είναι το βράσιμο, αλλά η μόλυνση.
Το βράσιμο δεν απομακρύνει τις χημικές τοξίνες, αλλά μόνο τις βιολογικές. Εάν ζείτε ή ταξιδεύετε σε μια περιοχή όπου η ασφάλεια του νερού είναι αβέβαιη, είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε πιστοποιημένο φίλτρο νερού ή εμφιαλωμένο νερό και να ακολουθείτε τις συμβουλές για τη δημόσια υγεία. πηγή: iefemerida
