H Κομισιόν αναθεωρεί τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε αναθεωρημένη ανακοίνωση σχετικά με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (στο εξής: ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ). Η αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2022.

Καθορίζει τα κριτήρια βάσει των οποίων η Επιτροπή αξιολογεί τη στήριξη που παρέχουν τα κράτη μέλη σε διασυνοριακά ΣΕΚΕΕ τα οποία αντιμετωπίζουν ανεπάρκειες της αγοράς και καθιστούν δυνατή την επίτευξη ρηξικέλευθων καινοτομιών σε τομείς και τεχνολογίες καίριας σημασίας, καθώς και την πραγματοποίηση επενδύσεων σε υποδομές, με θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις στο σύνολο της οικονομίας της ΕΕ.

Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος δίνουν τη δυνατότητα στα κράτη μέλη και στη βιομηχανία να επενδύσουν από κοινού σε ρηξικέλευθες καινοτομίες και υποδομές, όταν η αγορά από μόνη της δεν παράγει αποτελέσματα, επειδή οι κίνδυνοι είναι υπερβολικά μεγάλοι για ένα μεμονωμένο κράτος μέλος ή μια μεμονωμένη εταιρεία. Τα έργα αυτά πρέπει να είναι επωφελή για το σύνολο της οικονομίας της ΕΕ. Μετά από εκτενείς διαβουλεύσεις, πραγματοποιήσαμε στοχευμένες αλλαγές στους κανόνες μας για να ενισχυθεί περαιτέρω ο ανοικτός χαρακτήρας των ΣΕΚΕΕ και να διευκολυνθεί η συμμετοχή μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.»

Η Επιτροπή εξέδωσε την αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ κατόπιν αξιολόγησης των υφιστάμενων κανόνων που διενεργήθηκε το 2019 στο πλαίσιο του ελέγχου καταλληλότητας των κρατικών ενισχύσεων και κατόπιν εκτενούς διαβούλευσης με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με το προτεινόμενο αναθεωρημένο κείμενο της ανακοίνωσης. Στα ενδιαφερόμενα μέρη συγκαταλέγονταν κράτη μέλη, ενώσεις επιχειρήσεων, ομάδες συμφερόντων, μεμονωμένες εταιρείες, ΜΚΟ και πολίτες. Η επανεξέταση αντικατοπτρίζει επίσης την πείρα που απέκτησε η Επιτροπή από την πρακτική της, ιδίως σε τρεις αποφάσεις σχετικά με ΣΕΚΕΕ για ρηξικέλευθες καινοτομίες στον τομέα της μικροηλεκτρονικής (τον Δεκέμβριο του 2018) και στον τομέα της αξιακής αλυσίδας των συσσωρευτών (τον Δεκέμβριο του 2019 και τον Ιανουάριο του 2021), καθώς επίσης και από την απόφασή της για την έγκριση του ΣΕΚΕΕ υποδομής σταθερής σιδηροδρομικής-οδικής ζεύξης Fehmarn Belt (τον Μάρτιο του 2020).

Η αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ περιλαμβάνει ορισμένες στοχευμένες προσαρμογές, με σκοπό να ληφθεί υπόψη η πείρα που αποκτήθηκε από την εφαρμογή της ανακοίνωσης ΣΕΚΕΕ του 2014 και να ευθυγραμμιστούν οι σχετικοί κανόνες με τις τρέχουσες προτεραιότητες της ΕΕ.

Ειδικότερα, η αναθεωρημένη ανακοίνωση:

• Ενισχύει περαιτέρω τον ευρωπαϊκό και ανοικτό χαρακτήρα των ΣΕΚΕΕ, προβλέποντας ότι τα ΣΕΚΕΕ πρέπει κατά κανόνα να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τέσσερα κράτη μέλη και να σχεδιάζονται κατά τρόπο διαφανή και συμπεριληπτικό. Με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται ότι όλα τα κράτη μέλη ενημερώνονται για την πιθανή υλοποίηση ενός ΣΕΚΕΕ, για παράδειγμα μέσω προπαρασκευαστικών επαφών και συνεδριάσεων, και ότι έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν, εάν το επιθυμούν.
• Διευκολύνει τη συμμετοχή μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στα ΣΕΚΕΕκαι ενισχύει τα οφέλη της συμμετοχής τους, μέσω ειδικών διευκολύνσεων για την αξιολόγηση της συμβατότητας της ενίσχυσης προς ΜΜΕ, όπως η δυνατότητα μικρότερων επιχειρήσεων να έχουν πιο περιορισμένη ίδια συνεισφορά στα έργα από ό, τι απαιτείται διαφορετικά. Η αναθεωρημένη ανακοίνωση ενθαρρύνει επίσης τις συνεργασίες μεταξύ ΜΜΕ και μεγαλύτερων εταιρειών που συμμετέχουν σε ΣΕΚΕΕ.
• Ευθυγραμμίζει τους στόχους της με τις τρέχουσες προτεραιότητες της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, προκειμένου να στηριχθούν οι περιβαλλοντικές στρατηγικές της ΕΕ και να επιταχυνθεί η πράσινη μετάβαση της ΕΕ, η αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ απαιτεί τα κράτη μέλη να παρέχουν στοιχεία που αποδεικνύουν τη συμμόρφωση των κοινοποιηθέντων έργων με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Η αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ αποσαφηνίζει επίσης τα κριτήρια για τον συνδυασμό ενωσιακών και εθνικών κονδυλίων.

Ταυτόχρονα, η αναθεωρημένη ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ επιβεβαιώνει την απαίτηση για σημαντικές θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις των ΣΕΚΕΕ σε ολόκληρη την ΕΕ και διατηρεί ισχυρές εγγυήσεις ώστε να διασφαλίζεται ότι οι ενισχύσεις περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία και να αποτρέπονται αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τις τρέχουσες προσπάθειες των κρατών μελών να σχεδιάσουν από κοινού ΣΕΚΕΕ τα οποία αντιμετωπίζουν ανεπάρκειες της αγοράς και καθιστούν δυνατή την επίτευξη ρηξικέλευθων καινοτομιών και την πραγματοποίηση επενδύσεων υποδομών στους τομείς του υδρογόνου, του υπολογιστικού νέφους, της υγείας και της μικροηλεκτρονικής.

Ιστορικό

Τα ΣΕΚΕΕ είναι φιλόδοξα διασυνοριακά έργα ρηξικέλευθων καινοτομιών και υποδομών υπό την καθοδήγηση των κρατών μελών, τα οποία μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των στρατηγικών της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η ψηφιακή στρατηγική, δημιουργώντας παράλληλα θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις προς όφελος της οικονομίας της ΕΕ και των πολιτών της γενικότερα πέραν των συμμετεχόντων κρατών μελών.

Δεδομένου ότι τα ΣΕΚΕΕ χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, τα κράτη μέλη έχουν τον έλεγχο όσον αφορά τον προσδιορισμό του πεδίου εφαρμογής του έργου, την επιλογή συμμετεχουσών εταιρειών (κατά προτίμηση μετά από ανοικτές προσκλήσεις) και την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τη διακυβέρνηση του έργου. Η δημόσια στήριξη από τα κράτη μέλη προς τα έργα και τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο ΣΕΚΕΕ, η οποία συνιστά κρατική ενίσχυση σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή προς αξιολόγηση και έγκριση. Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να στηρίξει τα σχέδια των κρατών μελών και της βιομηχανίας, να καθοδηγήσει και να συντονίσει τις προσπάθειες, όπου είναι αναγκαίο, και δεσμεύεται να προβαίνει σε ταχεία αξιολόγηση των σχετικών έργων αμέσως μόλις της κοινοποιούνται. Μετά την επίσημη κοινοποίηση, η Επιτροπή αξιολογεί τα προτεινόμενα έργα σύμφωνα με την ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ.

Η ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ καθορίζει τα κριτήρια βάσει των οποίων τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίζουν διακρατικά έργα στρατηγικής σημασίας για την ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός του πλαισίου αυτού είναι να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στηρίξουν έργα που συμβάλλουν σαφώς στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων της ΕΕ.

Για να είναι επιλέξιμο προς στήριξη στο πλαίσιο της αναθεωρημένης ανακοίνωσης ΣΕΚΕΕ, ένα έργο πρέπει:

1. να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ·
2. να αντιμετωπίζει αποδεδειγμένα μείζονες ανεπάρκειες της αγοράς·
3. να περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα κράτη μέλη, εκτός εάν μικρότερος αριθμός δικαιολογείται κατ’ εξαίρεση από τη φύση του έργου·
4. να είναι σχεδιασμένο κατά τρόπο διαφανή και συμπεριληπτικό, παρέχοντας σε όλα τα κράτη μέλη πραγματικά τη δυνατότητα συμμετοχής σε αναδυόμενα έργα·
5. να δημιουργεί απτές θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας της ΕΕ, πέραν των συμμετεχόντων κρατών μελών και των συμμετεχουσών επιχειρήσεων·
6. να προβλέπει σημαντική συγχρηματοδότηση από τις εταιρείες που θα λάβουν κρατική ενίσχυση· και
7. να αποφεύγει αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις λόγω μη συμμόρφωσης με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», οι οποίες δεν είναι πιθανό να αντισταθμιστούν από επαρκή θετικά αποτελέσματα.

Επιπλέον, στην ανακοίνωση καθορίζονται ειδικά κριτήρια για την επιλεξιμότητα έργων ρηξικέλευθων καινοτομιών [που καλύπτουν τόσο το στάδιο έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας (Ε&Α&Κ) όσο και το στάδιο πρώτης βιομηχανικής αξιοποίησης, με εξαίρεση τις δραστηριότητες μαζικής παραγωγής και τις εμπορικές δραστηριότητες] ή μεγάλων έργων υποδομών μείζονος σημασίας για την ΕΕ σε διάφορους τομείς.

Η ανακοίνωση ΣΕΚΕΕ συμπληρώνει άλλους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία και το πλαίσιο για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, το οποίο καθιστά δυνατή τη στήριξη καινοτόμων έργων με ευνοϊκούς όρους.