Από την ανάμνηση στην αιωνιότητα
Της Αγγέλας Κωμοδρόμου ΚΕΙΜΕΝΟ/ΦΩΤΟ
12 Οκτωβρίου 2025 – Ένα βράδυ που δύσκολα θα ξεχάσω. Η Αθήνα είχε εκείνη τη διαυγή φθινοπωρινή δροσιά που προμηνύει κάτι ξεχωριστό. Στους πρόποδες της Ακρόπολης, το Ηρώδειο φωτισμένο, επιβλητικό και σιωπηλό, περίμενε για την τελευταία του βραδιά πριν σιγήσει για τρία χρόνια. Μια αίσθηση προσμονής αιωρούνταν – το τέλος ενός κύκλου και η αρχή ενός άλλου.
Η συναυλία λεγόταν «Ταξίδι στο Φως», και ο τίτλος της δεν ήταν τυχαίος. Ο Σταύρος Ξαρχάκος, μία από τις πιο εμβληματικές μορφές της ελληνικής μουσικής σκηνής, ο συνθέτης- μαέστρος που εδώ και έξι δεκαετίες ντύνει την ψυχή μας με μουσική, ανέβηκε στην σκηνή με εκείνη τη σεμνή αλλά δυναμική μεγαλοπρέπεια που τον χαρακτηρίζει. Πίσω του, μια 15μελής ορχήστρα κορυφαίων μουσικών, έτοιμη να υφάνει το νήμα του ήχου, και γύρω του τέσσερις φωνές που αντιπροσώπευαν τέσσερις διαφορετικές όψεις του ελληνικού τραγουδιού: η Ηρώ Σαΐα, ο Θοδωρής Βουτσικάκης, ο Δημήτρης Μπάσης και η Πίτσα Παπαδοπούλου.
Από τις πρώτες νότες, ένιωσα πως δεν βρισκόμουν σε συναυλία αλλά σε μια τελετουργία. Η ορχήστρα άνοιξε με το συγκλονιστικό ζεϊμπέκικο του Δία του Σταύρου Ξαρχάκου, που παίχτηκε πρώτη φορά στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στη Αθήνα. Έκείνη τη μουσική που μοιάζει να κυλάει μέσα στο αίμα μας, και να πάλλεται όπως τους κτύπους της καρδιάς μας, ανάμεσα στη γη και στο φως. Η φωνή της Ηρώς Σαΐα έφερε μια λεπτή, συγκινητική ευγένεια, ενώ ο Δημήτρης Μπάσης με το καθαρό, αντρίκιο ηχόχρωμά του έδωσε στη σκηνή μια αίσθηση δύναμης και παράδοσης.
Και ύστερα, η Πίτσα Παπαδοπούλου – μια παρουσία-έκπληξη, που πρώτη φορά συνεργάζεται με τον Ξαρχάκο στο Ηρώδειο. Η φωνή της, βαθιά και γήινη, έφερε τη βραδιά στο άλλο άκρο του συναισθήματος: από το συγκρατημένο ρίγος στο καθαρό δάκρυ. Ο Θοδωρής Βουτσικάκης, με τη φρεσκάδα και την ευαισθησία του, έδεσε με τους υπόλοιπους σαν φωνητική γέφυρα ανάμεσα στις γενιές.
Η σκηνοθεσία λιτή, χωρίς περιττά εφέ – μόνο φως, μουσική και σιωπή. Πάνω από όλα, η παρουσία του Ξαρχάκου: κάθε του κίνηση, μια πρόταση· κάθε παύση, μια σιωπηλή παραδοχή ότι η μουσική μπορεί να πει όσα οι λέξεις δεν φτάνουν.
Κάποια στιγμή, έκλεισα τα μάτια. Η μουσική ανέβαινε, απλωνόταν πάνω από το θέατρο, χανόταν στην Ακρόπολη και ξαναγύριζε πίσω σαν ανάσα. Ήταν σαν να αφουγκραζόμουν όλα τα χρόνια που πέρασαν μέσα από τις νότες – τα καλοκαίρια της παιδικής ηλικίας, τα πρόσωπα που χάθηκαν, τις εποχές που αλλάζουν, αλλά και αυτά που προσμένω να ‘ρθουν.
Όταν τελείωσε το τελευταίο κομμάτι, το χειροκρότημα δεν έλεγε να σταματήσει. Όλοι σηκωμένοι, κάποιοι δακρυσμένοι, ΜΑ ΌΛΟΙ συγκινημένοι. Ήταν φανερό πως η βραδιά δεν ήταν μόνο ένας φόρος τιμής στον Ξαρχάκο ο οποίος θα είναι 90 ετών όταν ανοίξει ξανά το Ηρώδειο, αλλά και ένας αποχαιρετισμός στο ίδιο το θέατρο. Ένα θέατρο που φιλοξένησε τους σημαντικότερους δημιουργούς της Ελλάδας και τώρα θα κλείσει τα μάτια του για λίγο, για να ανασάνει και να ξαναγεννηθεί.
Φεύγοντας, γύρισα πίσω για μια τελευταία ματιά. Ο φωτισμός χαμήλωνε, οι άνθρωποι κατέβαιναν σιωπηλά τα σκαλοπάτια. Ο βράχος της Ακρόπολης από πάνω, αγέρωχος, σαν να ευλογούσε το φευγιό. Στο μυαλό μου έπαιζε ακόμα η φράση του Ξαρχάκου: «Η μουσική είναι το φως που δεν σβήνει».
12 Οκτωβρίου 2025 – Ναι ήμουν εκεί! Στη νύχτα που το Ηρώδειο αποχαιρέτησε το φως του. Άκουσα τον Σταύρο Ξαρχάκο να μας ταξιδεύει, και κατάλαβα πως η σιωπή που έρχεται δεν είναι το τέλος – είναι απλώς η ανάσα πριν από το επόμενο φως.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι Έλληνας συνθέτης και μαέστρος. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες του έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού.
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στη Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης. Έχει γράψει τραγούδια για περισσότερους από 42 δίσκους, μουσική για 21 ταινίες και 15 τηλεοπτικές παραγωγές. Ακόμα, έχει συνθέσει μουσική για αρχαία τραγωδία, δράματα και διεθνή μπαλέτα.
Ακόμη, ορμώμενος από την αγάπη και το ενδιαφέρον του για την κλασική μουσική, πέρα από τη λαϊκή και έντεχνη μουσική, έχει συνθέσει έργα συμφωνικής ορχήστρας, από τα οποία ξεχωρίζουν το συμφωνικό ποιήμα του 1969 “Κυρά-Παναγιά”, το “Κοντσέρτο για πιάνο” του 1971, το “Ένδοψις” του 1979 για βαρύτονο και ορχήστρα, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, η σουίτα για ορχήστρα του 1982 “Αναμνήσεις”.
Μεταξύ άλλων επιτυχιών, επιστρέφοντας από τις σπουδές του στη Νέα Υόρκη το 1983, συνέθεσε τη μουσική για την ταινία Ρεμπέτικο, σε σκηνοθεσία του Κώστα Φέρρη. Τους στίχους των τραγουδιών έγραψε ο Νίκος Γκάτσος. Η ταινία κέρδισε -4- βραβεία στο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και το ειδικό βραβείο μουσικής.
