Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και αστάθεια, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, φαίνεται πως επηρεάζουν σημαντικά τις εθνικές οικονομίες, με την πραγματική αποτίμηση του πολέμου να είναι αδύνατο να γίνει, έως ότου αυτός τελειώσει.
Πως όμως μπορούν τα κράτη να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο μείωσης του ρυθμού ανάπτυξης που προσέβλεπαν, ακόμα και μέχρι τον Ιανουάριο του 2022;
Σε τέτοιες συνθήκες, κάθε χώρα οφείλει να ενισχύει τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξής της, στρεφόμενη παράλληλα σε νέα πεδία έξυπνης εξειδίκευσης. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που εμφανίζονται.
Παραδοσιακά για τη χώρα μας, ο τομέας της ανάπτυξης γης και οικοδομών αποτελούσε έναν κλάδο με έντονη δραστηριότητα που απευθυνόταν στο εγχώριο αλλά και το διεθνές κοινό. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία χρονιά προ πανδημίας, το 2019, ο κλάδος εισέφερε το 17% της εγχώριας ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της Κύπρου. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι εκείνη τη χρονιά, τα 3 και πλέον δισεκατομμύρια ευρώ, που η οικοδομική βιομηχανία εισέφερε στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, ξεπέρασαν την εισφορά του χρηματοοικονομικού, ασφαλιστικού και βιομηχανικού κλάδου μαζί. Αναφερόμενη σε τέτοιο όγκο εργασιών, είναι περιττό να υπογραμμίσω τη συμβολή του κλάδου στη διατήρηση της απασχόλησης, με τους περισσότερους από 35.000 εργαζόμενους -στην πλειονότητά τους Κύπριοι- να είναι πλέον καταρτισμένοι, απασχολούμενοι τα τελευταία χρόνια σε αρκετά σύνθετα και απαιτητικά έργα.
Ενισχύοντας κοινωνία και οικονομία
Ο κλάδος μας αποτελεί ουσιαστικά τη βαριά βιομηχανία του τόπου. Με αυτό του το ρόλο, θα πρέπει και πάλι να αποτελέσει τον αρωγό στην υπέρβαση των νέων δυσκολιών που έχουν εμφανιστεί. Σε αυτή την πορεία, ασφαλώς η παρουσία του κράτους είναι αναγκαία. Χαρακτηριστικά μόνο θα αναφέρω την πετυχημένη πρωτοβουλία που ελήφθη, για την επιδότηση του επιτοκίου των δανείων για την αγορά πρώτης κατοικίας. Τέτοιες ενέργειες, βοηθούν όχι μόνο στην τόνωση της αγοράς, αλλά και τους ίδιους τους Κυπρίους που θέλουν να αποκτήσουν το πρώτο τους σπίτι, όπως είναι για παράδειγμα τα νεαρά ζευγάρια. Κίνητρα όπως αυτό, είναι σημαντικό να αποκτήσουν μόνιμο χαρακτήρα, αλλά και να διευρυνθούν σε νέες κατηγορίες.
Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό πεδίο του τομέα, ανέκαθεν ήταν η αγορά του εξωτερικού. Χάρις στην εξωστρέφεια και τον δυναμισμό που έχουν επιδείξει εταιρείες του κλάδου, έχουν κατορθώσει να προσελκύσουν σημαντικά κεφάλαια εντός της χώρας. Αυτές οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, είναι που πρέπει να διαφυλαχθούν, αλλά και να ενισχυθούν σήμερα περισσότερο παρά ποτέ, μέσω της συνεργασίας του κράτους και του ιδιωτικού τομέα.
Ο κλάδος έχει πετύχει σημαντική διαφοροποίηση τα τελευταία χρόνια, στρεφόμενος σε αγορές πέραν των παραδοσιακών και έχει ήδη φέρει θετικά αποτελέσματα. Σε αυτά ασφαλώς, παίζουν ρόλο και θετικές κρατικές πρωτοβουλίες, όπως τα κίνητρα για τη μεταφορά των κεντρικών γραφείων εταιρειών του εξωτερικού στην Κύπρο (headquartering). Η επιτυχία αυτού του σχεδίου, μπορεί να μετατρέψει τη χώρα μας σε κόμβο που θα συνδέει εταιρείες τρίτων χωρών, με την ευρωπαϊκή αγορά. Για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας υπάρχουν δράσεις που πρέπει να ληφθούν και άπτονται τόσο της δημιουργίας ενός φιλικότερου περιβάλλοντος για τις ξένες εταιρείες, τα στελέχη και τις οικογένειές τους όσο και της χρηματοδότησης δημιουργίας κατάλληλων γραφειακών εγκαταστάσεων γι’ αυτές.
Τα δεδομένα της αγοράς δείχνουν την ανάγκη μείωσης του απαιτούμενου χρόνου και απλοποίησης της διαδικασίας για την εξασφάλιση άδειας εργασίας και ανοίγματος τραπεζικού λογαριασμού για εργαζόμενους που προέρχονται από το εξωτερικό. Άλλα πεδία, όπως ο χρόνος εγγραφής-ίδρυσης εταιρείας, θα χρειαστεί να εκσυγχρονιστούν, ακολουθώντας παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου η δημιουργία μίας εταιρείας ολοκληρώνεται μέσα σε λίγες ημέρες. Σε ότι αφορά την χρηματοδοτική κάλυψη, θα αναφερθώ ενδεικτικά στην ανάγκη χρηματοδότησης έργων για σύγχρονα γραφειακά κτήρια αλλά και ακίνητα που θα στεγάσουν τα στελέχη, τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους. Εφόσον η χώρα μας προωθείται στο εξωτερικό ως προορισμός που συνδυάζει εργασία – ποιοτική διαβίωση, ψυχαγωγία και διασκέδαση, θα πρέπει τα ακίνητα που θα αποκτούν ή θα μισθώνουν οι εταιρείες αυτές, να ανταποκρίνονται στα υψηλότερα πρότυπα και στις σύγχρονες απαιτήσεις των αγοραστών, όπως το μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Όπως έδειξαν στοιχεία της Eurostat, για το έτος 2020 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά εργαζόμενο στην Κύπρο, ήταν υψηλότερες σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό οφείλεται στο πεπαλαιωμένο κτιριακό απόθεμα στο νησί, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στην υποχρέωση θερμομόνωσης και χρήσης άλλων οικολογικών τεχνολογιών.
Ένα κρατικό σχέδιο, επομένως, που θα ενίσχυε τις επιχειρήσεις που θα μεταστεγαστούν σε πράσινα, βιοκλιματικά κτήρια με μικρότερες ενεργειακές απαιτήσεις, θα μπορούσε να συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της επίδοσής μας ως κράτος μέλος της ΕΕ. Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν σε σειρά τομέων, όπου το κράτος θα μπορούσε μέσω σωστών κινήτρων να βοηθήσει πολίτες και επιχειρήσεις εντός Κύπρου.
Καταληκτικά, θα ήθελα να επισημάνω τις προϋποθέσεις για τη συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας του κλάδου και κατά συνέπεια της κυπριακής οικονομίας. Η προώθηση του εκσυγχρονισμού, τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας, όσο και στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης οικοδομικών αναπτύξεων, είναι μεγάλης σημασίας, ώστε η Κύπρος να μπορέσει να ανταγωνιστεί άλλες αγορές, που έχουν πετύχει ιδιαίτερα καλές επιδόσεις σε αυτούς τους τομείς. Οι αγοραστές, είτε πρόκειται για εγχώριους είτε για ξένους, αναζητούν ταχείες και ξεκάθαρες διαδικασίες προκειμένου να είναι σίγουροι ότι η επένδυσή τους θα υλοποιηθεί βάσει προγραμματισμού. Ως προς αυτό το σκέλος, μόνο το κράτος, ενσωματώνοντας τις εισηγήσεις των επιχειρηματιών του κλάδου, που γνωρίζουν την πραγματική εικόνα, μπορεί να δράσει αποτελεσματικά.
