Τελευταία και σε χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός έτους (8 μήνες), έχουμε γίνει μάρτυρες πολλών επικίνδυνων συμβάντων που σχετίζονται με την αποθήκευση και τη διαχείριση αποβλήτων.
Ειδικότερα, μεγάλες πυρκαγιές ξέσπασαν τον Οκτώβριο του 2021 σε εργοστάσιο ανακύκλωσης παλιών οχημάτων, μεταλλικών αντικειμένων και ελαστικών στη βιομηχανική περιοχή Γερίου, τον Ιανουάριο του 2022 στο τσιμεντοποιείο Βασιλικού σε αποθήκη εναλλακτικών καυσίμων και ειδικότερα κονιορτοποιημένης πολυουρεθάνης, και πιο πρόσφατα, στις 11 Ιουνίου 2022, σε μονάδα διαχείρισης/επεξεργασίας χρησιμοποιημένων ελαστικών μεταξύ των χωριών Καλαβασού και Μαρί.
Ευτυχώς σε καμμιά από αυτές θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές αφού και στις τρεις περιπτώσεις η άμεση αντίδραση των αρμοδίων φορέων (Πυροσβεστική Υπηρεσία, Αστυνομία, Πολιτική Άμυνα, Τμήμα Περιβάλλοντος, Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας) απέτρεψε τα χειρότερα χωρίς ωστόσο να εκμηδενίζει τις συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, στο περιβάλλον αλλά και να καθησυχάζει τους περίοικους μετά την μεγάλη αναστάτωση που προκλήθηκε.
Το ότι δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρούνται τέτοιας φύσης περιστατικά σε μικρό χρονικό διάστημα θα πρέπει κατ’ ελάχιστον να προβληματίσει την πολιτεία και τους επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς του τόπου. Το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου σίγουρα δεν στοχεύει στην εκ των υστέρων επίρριψη ευθυνών. Έτσι και αλλιώς η πρακτική αυτή δεν ωφελεί ούτε την προστασία του περιβάλλοντος αλλά ούτε και την ανθρώπινη υγεία. Επιθυμεί όμως διακαώς να δημιουργηθούν όλοι οι αναγκαίοι μηχανισμοί που μέσα από τη μελέτη και τη βάσανο της διερεύνησης για τις κύριες αιτίες αυτού του είδους των περιστατικών, θα δώσουν τις καταλληλότερες λύσεις για αποφυγή παρόμοιων περιστατικών.
Επισημαίνεται ότι η επικινδυνότητα τέτοιων ατυχημάτων μπορεί να σχετίζεται με πυρκαγιά, έκρηξη ή και διαρροή τοξικών ουσιών στην ατμόσφαιρα, που μπορεί να επηρεάσουν όχι μόνο το προσωπικό της εγκατάστασης, αλλά και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, καθώς και το περιβάλλον. Οι άμεσες συνέπειες μπορεί να αντιστοιχούν σε ανθρώπινες απώλειες, πρόκληση σοβαρών προβλημάτων υγείας στον πληθυσμό, καταστροφές καλλιεργειών από καύση και επικίνδυνες ουσίες, ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα κ.ά. Ακόμη πιο σημαντικές μπορεί να είναι και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού.
Όσον αφορά τα αίτια, το πρώτο που θα πρέπει να προβληματίσει και να διερευνηθεί είναι η ύπαρξη αποτελεσματικών μηχανισμών παρακολούθησης της τήρησης των μέτρων πρόληψης που εφαρμόζονται και εφόσον η εγκατάσταση αδειοδοτείται αν υπάρχει συμμόρφωση με τους όρους που έχουν επιβληθεί. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η τακτική παρακολούθηση και ο έλεγχος από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα όλων των προληπτικών μέτρων που εφαρμόζονται είναι καθοριστικός παράγοντας για την αποφυγή πρόκλησης βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης έκτασης. Για αυτό τον λόγο όλες οι Υπηρεσίες που εμπλέκονται σε τέτοιες κρίσιμες υποδομές θα πρέπει να είναι επαρκώς στελεχωμένες.
Ένα δεύτερο σημείο που πρέπει να μας προβληματίσει και θα πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα για να είμαστε πλήρως προετοιμασμένοι ως κοινωνία είναι οι περιπτώσεις που τέτοιου είδους συμβάντα επεκτείνονται και λαμβάνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Παρόλο που πρωταρχικό μέλημα μας θα πρέπει να είναι η πρόληψη, η ετοιμότητα, η αμεσότητα και ο συντονισμός μεταξύ των αρμοδίων τμημάτων για αποφυγή τέτοιων συμβάντων ιδιαίτερης σημασίας, είναι και ο σωστός συντονισμός για περιορισμό της πυρκαγιάς και μείωση των επιπτώσεών της. Προς το σκοπό αυτό τα όποια σχέδια δράσης των κρατικών υπηρεσιών για τη διαχείριση τέτοιου είδους κρίσεων και καταστροφών θα πρέπει να επικαιροποιούνται και παράλληλα να τίθενται σε δημόσια διαβούλευση ώστε να προσαρμόζονται στα δεδομένα της εποχής μας και στις εμπειρίες άλλων χωρών. Αναγκαία θεωρούμε επίσης την ενημέρωση των πολιτών με τη διεξαγωγή ειδικών ασκήσεων και διοργάνωση ενημερωτικών δράσεων ώστε να γνωρίζουν εκ των προτέρων τι πρέπει να πράττουν στο στάδιο της διαχείρισης τέτοιου είδους κρίσεων.
Περαιτέρω, κρίνουμε ότι μια πολύ καλή πρακτική θα ήταν η δημιουργία ή επέκταση ενός τοπικού Μηχανισμού Παρακολούθησης. Κάτι αντίστοιχο έχει ήδη συσταθεί στο Ενεργειακό Κέντρο στο Βασιλικό για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων προστασίας και την αποφυγή πρόκλησης οιωνδήποτε δυσάρεστων συμβάντων που μπορεί να οδηγήσουν σε επηρεασμό της ασφάλειας και της υγείας του προσωπικού, των περιοίκων αλλά και του περιβάλλοντος χώρου.. Ένας τέτοιος θεσμός, όχι μόνο θα δημιουργούσε συνθήκες αυξημένης προστασίας αλλά και θα έστελνε στις γειτονικές κοινότητες μηνύματα που όχι μόνο θα καθησύχαζαν τις ανησυχίες που υπάρχουν αλλά και την ελπίδα ότι οι συγκεκριμένες αναπτύξεις μπορούν να συμβάλουν θετικά στην ευημερία της περιοχής.
Πρέπει να τονίσω ότι το ΕΤΕΚ και στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις πυρκαγιών είχε παρέμβει με ανακοινώσεις του τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι η υγεία των πολιτών και η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορούν να εξαρτώνται από δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Επίσης, όπως και τότε έτσι και τώρα επαναλαμβάνω ότι το Επιμελητήριο, μέσα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, θα σταθεί αρωγός της Πολιτείας στην υλοποίηση όλων των πιο πάνω ή και οποιωνδήποτε άλλων μέτρων κριθούν αναγκαία.
