Ενόψει της Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών στις 25 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος / αντιπρόεδρος εξέδωσαν την ακόλουθη δήλωση:
«Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών απειλούνται, μειώνονται ή εξαλείφονται πλήρως, κάτι που ανακόπτει σημαντικά την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε διάστημα δεκαετιών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να μάχεται εναντίον κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Εξακολουθούμε να στηρίζουμε ανυποχώρητα τις γυναίκες και τα κορίτσια που έχουν υποστεί βία, ως θύματα και επιζώσες, και καταδικάζουμε τη χρήση της σεξουαλικής και της έμφυλης βίας ως όπλου πολέμου.
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτελεί πληγή για όλες τις κοινωνίες. Τα στοιχεία συγκλονίζουν: στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον κόσμο, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, μεταξύ άλλων με τη μορφή κακοποίησης, παρενόχλησης, βιασμού, σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων, καταναγκαστικού γάμου και γυναικοκτονίας. Πολλές γυναίκες και κορίτσια αναγκάζονται να βιώνουν μια βουβή απελπισία. Η προστασία τους, και η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, σημαίνει κάτι παραπάνω από προσπάθεια να επιτευχθεί ισότητα των φύλων. Σημαίνει την πραγμάτωση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σημαίνει να οδηγούνται πολύ γρήγορα οι δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης.
Συμμετέχουμε στην παγκόσμια εκστρατεία του ΟΗΕ για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Ως συνεπικεφαλής της συμμαχίας δράσης για την έμφυλη βία του φόρουμ «Γενιά Ισότητα», επιβεβαιώνουμε την αταλάντευτη προσήλωσή μας στην άμεση εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είμαστε αλληλέγγυοι με τους εταίρους μας, την κοινωνία των πολιτών, τις ομάδες για τα δικαιώματα των γυναικών και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και συμμεριζόμαστε το αίτημά τους για δικαιοσύνη και λογοδοσία.
Φέτος, η ΕΕ προσχώρησε στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, κάνοντας έτσι ένα σημαντικό βήμα προόδου για να καταστεί η Ευρώπη ασφαλέστερος τόπος για τις γυναίκες και τα κορίτσια. Η ΕΕ δεσμεύεται πλέον από φιλόδοξα και πλήρη πρότυπα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα όπως η κατάρτιση των επαγγελματιών που έρχονται σε στενή επαφή με θύματα βίας, η διεξαγωγή εκστρατειών ευαισθητοποίησης ή η διασφάλιση αποτρεπτικών κυρώσεων για τους δράστες.»
Ιστορικό
Όπως αναφέρεται στη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Στις 8 Μαρτίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση οδηγίας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας, η οποία ποινικοποιεί τις σοβαρότερες μορφές βίας κατά των γυναικών σε ολόκληρη την ΕΕ και προβλέπει ολοκληρωμένα μέτρα για την προστασία των θυμάτων, τη στήριξη και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, καθώς και για την πρόληψη αυτού του είδους βίας. Επί του παρόντος η πρόταση βρίσκεται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης από τους συννομοθέτες.
Την 1η Οκτωβρίου 2023 η Επιτροπή προσχώρησε στη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας — της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης. Το εν λόγω πλαίσιο αναφοράς αναγνωρίζει ότι η βία κατά των γυναικών συνιστά παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. Η ΕΕ στο σύνολό της έχει συμφωνήσει να δεσμεύεται από τη Σύμβαση στους τομείς της ενωσιακής αρμοδιότητας και τα κράτη μέλη της πρέπει να εφαρμόζουν τα μέτρα.
Το φθινόπωρο του 2023, η Επιτροπή δημιούργησε ενωσιακό δίκτυο για την πρόληψη της έμφυλης βίας και της ενδοοικογενειακής βίας. Η πρώτη συνεδρίαση με φυσική παρουσία θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 29-30 Νοεμβρίου 2023. Το δίκτυο θα παρέχει στα κράτη μέλη και στα ενδιαφερόμενα μέρη ένα πλαίσιο για να συζητούν προσεγγίσεις για την πρόληψη της βίας και να ανταλλάσσουν γνώσεις και ορθές πρακτικές.
Το 2024 η Επιτροπή θα εκδώσει σύσταση για την πρόληψη και την καταπολέμηση επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών, όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, η αναγκαστική στείρωση, η αναγκαστική άμβλωση και ο πρόωρος και καταναγκαστικός γάμος.
Στις 11 Μαΐου 2022 η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση κανονισμού για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Ο κανονισμός θα υποχρεώνει τους παρόχους να προλαμβάνουν, να εντοπίζουν, να αναφέρουν και να αφαιρούν υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στις υπηρεσίες τους. Θα δημιουργήσει επίσης έναν νέο οργανισμό της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Η πρόταση βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της διαπραγμάτευσης από τους συννομοθέτες.
Παράλληλα, η Επιτροπή έχει ήδη υλοποιήσει τις περισσότερες από τις δράσεις στο πλαίσιο της πρώτης στρατηγικής της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025), προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλα τα θύματα στην ΕΕ μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από τα δικαιώματά τους βάσει του δικαίου της ΕΕ. Στις 12 Ιουλίου 2023 η Επιτροπή εξέδωσε την πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων, η οποία αποτελεί την κύρια οριζόντια πράξη για τα δικαιώματα των θυμάτων. Η πρόταση αποσκοπεί στην περαιτέρω ενίσχυση των δικαιωμάτων όλων των θυμάτων εγκληματικών πράξεων στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των πλέον ευάλωτων θυμάτων. Τον Οκτώβριο του 2023, το Συμβούλιο ολοκλήρωσε την πρώτη ανάγνωση της πρότασης.
Η Επιτροπή παρέχει χρηματοδότηση για έργα και οργανισμούς με σκοπό την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας μέσω του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες». Μια νέα πρόσκληση υποβολής προτάσεων, που αντιστοιχεί σε κονδύλια σχεδόν 25 εκατ. ευρώ, θα ανοίξει για υποβολή αιτήσεων στις 12 Δεκεμβρίου. Τα κονδύλια θα διοχετευθούν σε διακρατικές δράσεις για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, την πρόληψη της έμφυλης βίας στη σφαίρα των οικείων και στις προσωπικές σχέσεις, και την προστασία και στήριξη των επιζώντων έμφυλης βίας, καθώς και σε συστήματα προστασίας των παιδιών.
Τα περισσότερα θύματα της εμπορίας ανθρώπων που καταγράφονται στην ΕΕ είναι γυναίκες και κορίτσια. Το νομικό και πολιτικό πλαίσιο της ΕΕ καθορίζεται στην οδηγία για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Τον Απρίλιο του 2021 η Επιτροπή παρουσίασε τη στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (2021-2025), η οποία εστιάζεται ιδίως στην προστασία των θυμάτων σε όλα τα στάδια, με ιδιαίτερη έμφαση στα θύματα που είναι γυναίκες και παιδιά, καθώς και την εμπορία ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση. Η Επιτροπή υλοποίησε μία από τις βασικές δράσεις της στρατηγικής της ΕΕ υποβάλλοντας πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων τον Δεκέμβριο του 2022, η οποία βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση και πρόκειται να εγκριθεί πριν από τις εκλογές του 2024 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε διεθνές επίπεδο, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία (2020-2024), καθώς και το σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών στην εξωτερική δράση 2021-2025 (GAP III), αποτελούν το φιλόδοξο πλαίσιο της ΕΕ για να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών. Η ΕΕ, ως συνεπικεφαλής της συμμαχίας δράσης του φόρουμ «Γενιά Ισότητα» για τη βία με βάση το φύλο, θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, σε ολόκληρο τον κόσμο, μεταξύ άλλων σε συγκρούσεις και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Για παράδειγμα, η παγκόσμια πρωτοβουλία Spotlight που δρομολογήθηκε από την ΕΕ και τον ΟΗΕ, με αρχική επένδυση της ΕΕ ύψους 500 εκατ. ευρώ, αποσκοπεί στην εξάλειψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
Οι χρηματοδοτικές δεσμεύσεις της ΕΕ για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας αυξήθηκαν από 91 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2024-20 σε 282 εκατ. ευρώ το 2022.
Το 2023 η ΕΕ έκανε ένα σημαντικό βήμα εγκρίνοντας δύο δέσμες μέτρων στο πλαίσιο του παγκόσμιου καθεστώτος κυρώσεων της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα με στόχο 15 πρόσωπα και τρεις οντότητες για τη συμμετοχή τους σε εγκλήματα σεξουαλικής και έμφυλης βίας.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα στις ανθρωπιστικές κρίσεις. Στην ανθρωπιστική δράση της Επιτροπής δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον μετριασμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, μέσω των πολιτικών της, της χρηματοδότησης και της ανάπτυξης ικανοτήτων. Το 2022 η Επιτροπή διέθεσε πάνω από 41 εκατ. ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής και έμφυλης βίας παγκοσμίως στο πλαίσιο του προγραμματισμού μας για την προστασία και την υγεία. Η ΕΕ είναι ενεργό μέλος της πρωτοβουλίας «έκκληση για ανάληψη δράσης για την προστασία από την έμφυλη βία σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης» από τη δρομολόγησή της το 2013.
Όπως κάθε χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης συμμετέχουν στην εκστρατεία της μονάδας του ΟΗΕ για τις γυναίκες Orange the World («Ας βάψουμε τον κόσμο πορτοκαλί»). Φωτογραφίες του σώματος των επιτρόπων που φορούν πορτοκαλί μαντίλες διατίθενται στην EBS.
