Τζόζη Χριστοδούλου: Συνεργασίες με επιχειρηματικούς φορείς για επίτευξη ισότητας των φύλων

Συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση της πορείας υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο 2024 και θα είναι σε ισχύ μέχρι το 2026, πραγματοποίησε χθες η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου.

Παρουσιάστηκαν οι δράσεις που έχουν υλοποιηθεί τους τελευταίους 15 μήνες, καθώς και δράσεις, για τις οποίες η προετοιμασία υλοποίησης έχει αρχίσει ή είναι σε προχωρημένο στάδιο.

Στην ομιλία της ανέφερε: “Όπως γνωρίζετε, τον περασμένο Ιούλιο, το Γραφείο μας θεσμοθετήθηκε και αναβαθμίστηκε με νόμο, ο οποίος καθορίζει τον ρόλο και τις αρμοδιότητές του, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης, του συντονισμού και της αξιολόγησης της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων, όπως και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης Γυναίκες Ειρήνη και Ασφάλεια, που αφορά στην υλοποίηση του Ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).

Είναι σημαντικό να τονίσω πως, ενώ ο συντονισμός και η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης των δυο πολιτικών κειμένων είναι αρμοδιότητα του Γραφείου μας, η ίδια η υλοποίησή της είναι έργο συλλογικό και πολυεπίπεδο. Η φιλοσοφία μας βασίζεται στον συνεχή δημοκρατικό διάλογο και την ενεργό συμμετοχή όλων. Με τη συνεργασία, λοιπόν, όλων των Υπουργείων και Υφυπουργείων, των Λειτουργών Ισότητας των Φύλων που έχουν οριστεί σε κάθε ένα από αυτά, με διαβούλευση και κοινές δράσεις του Γραφείου μας, των κοινωνικών εταίρων, του ιδιωτικού τομέα, της ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας, γυναικείων οργανώσεων και της κοινωνίας των πολιτών εφαρμόζουμε τις οριζόντιες, στοχευμένες δράσεις της Στρατηγικής, αλλά και πρόσθετες δράσεις εκτός Στρατηγικής με στόχο την επίτευξη πλήρους και ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στη χώρα μας. Τόσο η στρατηγική όσο και οι όποιες άλλες δράσεις είναι ευθυγραμμισμένες με τις πολιτικές της διακυβέρνησης υπό την ενότητα «προώθηση ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών».

Φίλες και φίλοι,

Η προσέγγισή μας, στο πλαίσιο όλων των δράσεων που υλοποιούμε, είναι ολιστική και ουσιαστική. Εφαρμόζουμε πολιτικές και υλοποιούμε δράσεις που καλύπτουν όλο το φάσμα δραστηριότητας, και οι οποίες αλληλοσυμπληρώνονται. Δράσεις πρακτικές και στοχευμένες, στη βάση συλλογής δεδομένων και κωδικοποίησης αναγκών μετά από έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της ειδικής έκδοσης της Στατιστικής Υπηρεσίας με τίτλο «Έμφυλες Στατιστικές» τον Μάρτιο 2023, η νέα έκδοση της οποίας αναμένεται τον Ιούνιο.

Για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των δράσεων αξιοποιούμε το εργαλείο της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, ώστε το αποτέλεσμα να έχει θετικό αντίκτυπο και στα δυο φύλα και να μεγιστοποιείται η αποτελεσματικότητά τους. Η υλοποίηση κάποιων δράσεων είναι συνεχής και θα εμπλουτίζεται.

Φύλο και Οικονομία

• Ένα διαχρονικό αίτημα ήταν ο έμφυλος κρατικός προϋπολογισμός, του οποίου η διαδικασία έχει αρχίσει. Ο καταρτισμός έμφυλου κρατικού προϋπολογισμού αποβλέπει στην ισότιμη κατανομή των δημοσίων πόρων και των ωφελημάτων της οικονομικής ανάπτυξης, στη μείωση της φτώχιας και των ανισοτήτων στη βάση του φύλου, και στην ισότιμη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην οικονομία και στα κοινά. Η υλοποίηση του έργου βασίζεται σε υφιστάμενες στατιστικές που αφορούν, μεταξύ άλλων, το εργατικό δυναμικό και το έμφυλο χάσμα αμοιβών και συντάξεων, καθώς και σε στατιστικές που αναπτύσσονται συνεχώς στο πλαίσιο της Στρατηγικής μας. Στο πρώτο στάδιο υλοποίησης του έργου πραγματοποιήθηκαν εντατικές, δομημένες εκπαιδεύσεις λειτουργών αρμόδιων Υπουργείων με τεχνογνωσία και καθοδήγηση του αρμόδιου τμήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
• Στη βάση της εργασίας που έγινε και της εμπειρογνωμοσύνης που έχει παρασχεθεί, το Γραφείο μας προχωρά στον καταρτισμό οδηγού για χρήση από όλες τις κρατικές υπηρεσίες, ο οποίος θα περιλαμβάνει συγκεκριμένη μεθοδολογία για τη συμπερίληψη της οπτικής του φύλου κατά τον σχεδιασμό νέων και την αξιολόγηση υφιστάμενων δημοσιοοικονομικών πολιτικών.
• Η σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου οριζόντια, σε όλους τους τομείς πολιτικής, αντανακλάται και στις πρόσφατες εισηγήσεις εκ μέρους της κυβέρνησης, στο πλαίσιο του φορολογικού μετασχηματισμού. Περιλαμβάνονται εισηγήσεις για ελαφρύνσεις, για παράδειγμα, και για τους δύο γονείς στην περίπτωση οικογενειών, με βάση τον αριθμό εξαρτώμενων παιδιών και φοιτητών, καθώς και πρόταση για παραχώρηση σε μονογονεϊκές οικογένειες της ίδιας ελάφρυνσης που θα ισχύει για οικογένειες με δύο γονείς. Αυτά τα μέτρα ενθαρρύνουν την πιο ενεργό συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και ταυτόχρονα συμβάλλουν στη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου.
• Στο επίπεδο της καθημερινότητας των γυναικών, δεδομένου ότι τα είδη ατομικής φροντίδας και υγιεινής τους δεν αποτελούν είδη πολυτελείας, αλλά πρώτης ανάγκης εφαρμόστηκε σε αυτά μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ με ισχύ μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2025.

Φύλο, εργασία και συμφιλίωση προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής

Όπως γνωρίζετε, στόχος του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΕΚΑ) είναι η μείωση της ανεργίας και η αύξηση του εργατικού δυναμικού της χώρας. Σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές του ΥΕΚΑ, η μείωση ανεργίας έφτασε στο 4,9% με αποτέλεσμα η αύξηση των εργαζομένων γυναικών να είναι στο 5,2%

Παράλληλα, την ισότιμη πρόσβαση στην απασχόληση και την ισόρροπη εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, αλλά και ηγεσίας προωθούμε με δράσεις σε διάφορα επίπεδα:

Η συμφιλίωση προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την προώθηση της ισότιμης, ενεργούς συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τους πολλαπλούς, ταυτόχρονους στερεότυπους ρόλους τους συχνά τις εμποδίζουν να αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες και δεξιότητές τους και να ασχοληθούν με τα κοινά.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι δράσεις του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Υφυπουργείου Πρόνοιας περιλαμβάνουν:

• αύξηση της άδειας μητρότητας κατά τέσσερις (4) εβδομάδες για το πρώτο παιδί,
• σταδιακή επέκταση της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης από την ηλικία των τεσσάρων (4) και σταδιακή επέκταση του ολοήμερου σχολείου,
• διεύρυνση της γονικής άδειας μέχρι την ηλικία των 15 ετών,
• επέκταση του επιδόματος γονικής άδειας για 2^ο, 3^ο και κάθε επόμενο παιδί, και παροχή επιδόματος γονικής άδειας σε αυτοεργοδοτούμενους γονείς,
• προώθηση της δημιουργίας νέων ή επέκτασης υφιστάμενων βρεφοπαιδοκομικών σταθμών για παιδιά ηλικίας μέχρι τεσσάρων (4) χρονών και Πολυδύναμων Κέντρων Φροντίδας Παιδιών. Έχουν ήδη εγκριθεί 11 έργα και προχωράνε οι σχετικές διαδικασίες.
• Σε συνέχεια του Πλάνου Δράσης για το 2024, που ετοιμάσαμε με την Ένωση Δήμων, δημιουργούνται σε αριθμό δημοτικών κτηρίων χώροι στάθμευσης για οικογένειες με παιδικά καρότσια και για εγκύους σε χρώμα κίτρινο, καθώς και δωμάτια θηλασμού σε Δημαρχεία, και έχουν τοποθετηθεί βρεφικές αλλάκτρες και σε ανδρικές τουαλέτες. Διαμορφώθηκε και το Πλάνο Δράσης για το 2025, όπου οι δημοτικές Αρχές καλούνται, μεταξύ άλλων, και πέραν των δράσεων του προηγούμενου πλάνου, να υιοθετήσουν κώδικα πρόληψης και αντιμετώπισης σεξουαλικής παρενόχλησης και να υπογράψουν δήλωση μηδενικής ανοχής σε σεξιστικές και παρενοχλητικές συμπεριφορές. Στόχος η δημιουργία έμφυλης κουλτούρας.

Με στόχο την επίτευξη ισότητας των φύλων στη λειτουργία των επιχειρήσεων, προχωράμε σε συνεργασίες με επιχειρηματικούς φορείς:

• Το Γραφείο μας και το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) εκπόνησαν από κοινού «Πλάνο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων». Μέσω συγκεκριμένων δράσεων, που παρατίθενται υπό μορφή συστάσεων, προωθείται η ισότητα των φύλων στις εταιρικές πρακτικές σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας των οργανισμών και η δημιουργία έμφυλου εργασιακού περιβάλλοντος.
• Πρόσφατα, υπογράψαμε επίσης μνημόνιο συνεργασίας με το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών και την αντιμετώπιση των διακρίσεων και των προκαταλήψεων στο εργασιακό περιβάλλον στους τομείς της μηχανικής και στα τεχνικά επαγγέλματα. Μεταξύ άλλων, το μνημόνιο περιλαμβάνει ανάπτυξη προγραμμάτων ενημέρωσης για κλάδους της μηχανικής επιστήμης, τα οποία θα εφαρμοστούν για τις ανάγκες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με το αντικείμενο και τις ευκαιρίες εργοδότησης, καθώς και βιωματικά εργαστήρια με στόχο την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση σε σχέση με προκαταλήψεις και την ανισότητα των φύλων σε επαγγέλματα της μηχανικής επιστήμης.
• Σύντομα θα ξεκινήσει και συνεργασία, μέσω μνημονίου, με την Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων Κύπρου (ΟΕΒ).
• Σημαντικό να αναφέρω ότι έχω επισκεφθεί δεκάδες επιχειρήσεις από την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου με στόχο τη σε βάθος συζήτηση για θέματα ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, πρακτικές και μέτρα για την προώθηση της ισότητας στον εργασιακό χώρο.

Φύλο και Εκπαίδευση

• Στο πλαίσιο της αναγκαίας αποδόμησης έμφυλων στερεοτύπων και της καλλιέργειας κουλτούρας ισότητας των φύλων από νωρίς, επικεντρωνόμαστε στα σχολεία. Οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού λαμβάνουν εκπαίδευση σε θέματα έμφυλης ισότητας, έτσι ώστε να καθοδηγούν τους μαθητές και τις μαθήτριες στην επιλογή επαγγελματικής κατεύθυνσης με βάση τις δεξιότητες και τις επιθυμίες τους, και όχι τους στερεοτυπικούς ρόλους για αγόρια και κορίτσια.
• Το Υπουργείο Παιδείας έχει επίσης προχωρήσει σε εμπλουτισμό του περιεχομένου εκπαιδευτικών προγραμμάτων με δράσεις που προάγουν την ενσυναίσθηση, την έμφυλη ισότητα και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών μέσα από το ειδικό σχέδιο δράσης του Υπουργείου για την ισότητα.

Φύλο και Αγροτική Ανάπτυξη, Φύλο και Ενέργεια

• Με το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αρχίσαμε συμβολικά, προσθέτοντας στο λογότυπο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και γυναίκα, αναγνωρίζοντας τη συμβολή των αγροτισσών. Προχωρήσαμε στην υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων για γυναίκες της υπαίθρου και αγρότισσες με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Έχουν εκπαιδευτεί γύρω στις 70 γυναίκες στις περιοχές Αγρού, Κακοπετριάς και Αγίου Θεοδώρου Λάρνακας.

• To Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, σε συνεργασία με το Γραφείο μας, το Υπουργείο Γεωργίας και τα Γραφεία Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων και Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, υλοποιεί δράση που αφορά προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης για γυναίκες της υπαίθρου.
• Η αμέσως επόμενη δράση για γυναίκες της υπαίθρου και αγρότισσες θα αφορά τη χρηματοοικονομική εκπαίδευσή τους. Μέσω όλων αυτών των προγραμμάτων ενισχύεται η επιχειρηματικότητα, η οικονομική ανεξαρτησία και η επαγγελματική δικτύωση των γυναικών της υπαίθρου.

Όσον αφορά τις πολιτικές ενέργειας, θα ήθελα πρώτα να εξηγήσω γιατί είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη η διάσταση του φύλου στις πολιτικές ενέργειας. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου είναι σημαντική, καθώς επιτρέπει την αναγνώριση και αντιμετώπιση των διαφορών στις ενεργειακές ανάγκες και προτεραιότητες ανδρών και γυναικών, διασφαλίζοντας την ισότητα στην πρόσβαση σε πόρους και ευκαιρίες. Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επηρεάζουν διαφορετικά τα φύλα ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των εν λόγω πολιτικών.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, έχουμε προχωρήσει σε μια σημαντική δράση που έχει επίσης ολοκληρωθεί, και η οποία αφορά μελέτη για τις διαφορετικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στις γυναίκες και στους άνδρες. Η μελέτη θα συμβάλει στην αποτελεσματική ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις ενεργειακές πολιτικές.

Φύλο και Έρευνα και Καινοτομία

Πέραν της πιο πάνω δράσης που έχω αναφέρει, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής προχωρά στη συλλογή και επεξεργασία έμφυλων στατιστικών δεδομένων για συμμετοχή στους τομείς της έρευνας, καινοτομίας και κυβερνοασφάλειας με στόχο την ισότιμη εκπροσώπηση και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στους τομείς αυτούς. Αξιοσημείωτη εξέλιξη μέσα από τη συνεργασία μας με το Ίδρυμα Ερευνάς και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) είναι η άρση του αρσενικού στον τίτλο της πρωτοβουλίας «βραδιά του ερευνητή», διατηρώντας τον αγγλικό τίτλο «researcher’s night», ενώ στην περιγραφή το κείμενο έγινε συμπεριληπτικό με τη χρήση τόσο του αρσενικού όσο και του θηλυκού όρου (ερευνητές/ερευνήτριες).

Φύλο και Αθλητισμός

• Με τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού (ΚΟΑ) προχωρήσαμε στη θεσμοθέτηση, ανά διετία, Πρέσβειρας Ισότητας των Φύλων στον Αθλητισμό, η οποία θα λειτουργεί ως πρότυπο και θα έχει ρόλο-κλειδί στην προαγωγή της ισότητας των φύλων σε όλα ανεξαιρέτως τα επίπεδα του αθλητισμού. Πρώτη Πρέσβειρα ορίστηκε η κα Έλενα Παπάζογλου, η οποία υπήρξε ιστιοπλόος, είναι τεχνικός σύμβουλος στην Κυπριακή Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία από το 2006 μέχρι σήμερα, ενώ από το 2017 έως το 2024 έχει εκλεγεί δύο φορές ως Πρόεδρος του Women’s Forum της Διεθνούς Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας.
• Στο πλαίσιο της προσπάθειάς μας για ισότητα των φύλων στον αθλητισμό, επιδιώκουμε και ενισχύουμε τη συνεργασία μας με αθλητικούς φορείς. Ως συνέχεια του μνημονίου συναντίληψης που υπεγράφη το 2023 μεταξύ του Γραφείου μας και της Κυπριακής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (ΚΟΚ), η ΚΟΚ προχώρησε στην εξίσωση των αμοιβών των εθνικών ομάδων γυναικών και ανδρών, όπως εξάλλου προνοεί και η νομοθεσία, και έχει ήδη διενεργήσει εκπαιδεύσεις προπονητών και προπονητριών, κριτών και διαιτητών καλαθοσφαίρισης σε θέματα ισότητας των φύλων. Προχωρά επίσης στην υιοθέτηση κώδικα για τη σεξουαλική παρενόχληση.
• Ανοικτό διάλογο διατηρούμε επίσης με τον ΚΟΑ και την Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΚΟΠ) για θέματα, όπως η ενίσχυση της χορηγίας του ΚΟΑ προς σωματεία γυναικείου ποδοσφαίρου, η επιδιόρθωση από μέρους του ΚΟΑ των υποδομών με στόχο την ασφάλεια, τον σεβασμό και τη διαφύλαξη της αξιοπρέπειας των αθλητριών, κατόπιν υποβολής από σωματεία κοστολογημένων αναγκών, και η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων που να ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες ανάγκες αθλητριών.

Φύλο και Ναυτιλία

• Για να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε την υποεκπροσώπηση των γυναικών στον χώρο της ναυτιλίας, προχωρήσαμε με το αρμόδιο Υφυπουργείο και τη Στατιστική Υπηρεσία σε καταγραφή του εργατικού δυναμικού ανά φύλο στα σχετικά επαγγέλματα.
• Διενεργήθηκε επίσης μελέτη για την κωδικοποίηση των αναγκών και των αντιλήψεων ανδρών και γυναικών σε ναυτιλιακά επαγγέλματα. Αυτές οι μελέτες θα μας καθοδηγήσουν, ώστε να διαμορφώσουμε από κοινού πολιτικές και δράσεις που ευνοούν τη δημιουργία έμφυλου περιβάλλοντος στα επαγγέλματα αυτά.

Φύλο και Θέσεις Λήψης Αποφάσεων

• Με στόχο την προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, προχωράμε στη μεταφορά στο εθνικό μας δίκαιο της ευρωπαϊκής οδηγίας για την ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε διευθυντικές θέσεις και στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, με την τροποποίηση του Περί Εταιρειών Νόμου. Η διαδικασία έχει αρχίσει και θέτει ως στόχο το υποεκπροσωπούμενο φύλο να αποτελεί το 40% των μη εκτελεστικών διευθυντών/τριών και το 33% του συνόλου των διευθυντών/τριών.
• Το Γραφείο μας έχει ολοκληρώσει τη συλλογή στοιχείων για τη δημιουργία ψηφιακού αρχείου γυναικών πολιτικών. Το αρχείο αντανακλά την αναγνώριση της συμβολής των γυναικών στην πολιτική ζωή της χώρας μας, από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα, και ενισχύει την προσπάθεια για ισοτιμία των φύλων σε έναν παραδοσιακά ανδροκρατούμενο τομέα. Η σύσταση του αρχείου είναι μια δυναμική διαδικασία, καθώς θα εμπλουτίζεται με νέους τομείς πολιτικής, στους οποίους υπάρχει γυναικεία εκπροσώπηση.
• Κάθε χρόνο, προκηρύσσουμε διαγωνισμό συγγραφής δοκιμίου με τίτλο «Τι θα άλλαζα αν ήμουν υπουργός για μια μέρα», ο οποίος απευθύνεται σε μαθήτριες Β’ και Γ’ τάξης δημόσιων, ιδιωτικών και τεχνικών λυκείων. Οι νικήτριες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις δραστηριότητες ενός/μίας υπουργού για μία μέρα και να συνομιλήσουν για το έργο του/της.

Φύλο και Μέσα Ενημέρωσης

• Σύντομα προκηρύσσουμε τον πρώτο δημοσιογραφικό διαγωνισμό ισότητας των φύλων με στόχο την αναγνώριση και επιβράβευση του δημοσιογραφικού έργου σε θέματα ισότητας των φύλων και τη διατήρηση του θέματος της ισότητας των φύλων στη δημόσια συζήτηση και ενδιαφέρον. Ο διαγωνισμός θα διεξάγεται ανά διετία. Συνεργαζόμενοι φορείς είναι: η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και η Ένωση Συντακτών Κύπρου.
• Σε συνεργασία με την Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και την Ένωση Συντακτών Κύπρου ετοιμάζουμε τη δομή και το περιεχόμενο δημοσιογραφικού εργαστηρίου, το οποίο θα διεξαχθεί το επόμενο διάστημα με στόχο την ευαισθητοποίηση και συμβολή των μέσων ενημέρωσης στην αποδόμηση έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων και την κωδικοποίηση καλών δημοσιογραφικών πρακτικών στην κάλυψη θεμάτων φύλου (π.χ. θέματα έμφυλης γλώσσας) και στην ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων.

Φύλο και Πολιτισμός

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησε την καταγραφή Κυπρίων σκηνοθετριών και του έργου τους και Κυπρίων γυναικών που απασχολούνται επαγγελματικά σε τεχνικούς τομείς στη βιομηχανία του κινηματογράφου. Η δράση στοχεύει στην αναγνώριση και ανάδειξη των Κυπρίων γυναικών δημιουργών και επαγγελματιών του κινηματογράφου και των έργων τους μέσα από την εξελικτική πορεία της κυπριακής κινηματογραφικής δημιουργίας. Στόχος η ορατότητα του έργου και των δύο φύλων και η προώθηση διορθωτικών κινήσεων, προκειμένου να περιοριστεί όποιο έμφυλο χάσμα πιθανόν να υφίσταται.

Φύλο και Υγεία

• Η –μέσω του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ)– κατ’ οίκον παροχή υπηρεσιών μαίας σε γυναίκες που διανύουν την περίοδο της λοχείας συμβάλλει στο να γίνονται ουσιαστικές παρεμβάσεις και να παρέχεται επαγγελματική στήριξη για την ικανοποιητική διαχείριση διαφόρων θεμάτων που αντιμετωπίζουν στο σπίτι νέες μητέρες. Οι υπηρεσίες μαίας παρέχονται χωρίς την χρήση παραπεμπτικού και καλύπτουν συνολικά έξι (6) επισκέψεις.
• Στα κέντρα φιλοξενίας η Υπηρεσία Ασύλου προβαίνει σε ενημέρωση αιτητριών ασύλου για μεθόδους αντισύλληψης. Θα ακολουθήσει παρόμοια ενημέρωση και σε άλλες ομάδες εστίασης.

Φύλο και Εξωτερική Πολιτική

• Το Υπουργείο Εξωτερικών προωθεί δράσεις στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας, αλλά και των εθελοντικών συνεισφορών της χώρας μας. Συγκεκριμένα, για το 2024 κατεβλήθη ποσοστό 52% των συνολικών εθελοντικών συνεισφορών της Κύπρου σε διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στη γυναικεία ενδυνάμωση.
• Ως μέλος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για την περίοδο 2025-2027 και ως πλήρες μέλος πλέον του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλοφωνίας, η χώρα μας προωθεί την ισότητα των φύλων ως προτεραιότητα. Στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, βασική προτεραιότητά μας θα είναι η καταπολέμηση της διαδικτυακής βίας κατά κοριτσιών.
• Υλοποιούνται επίσης προγράμματα διμερούς συνεργασίας σε θέματα ισότητας των φύλων με την Ιορδανία και την Αίγυπτο, με την οποία υπεγράφη, στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής Συνόδου Κύπρου-Αιγύπτου, Μνημόνιο Συνεργασίας για την Οικονομική Ενδυνάμωση των Γυναικών στον Τομέα του Τουρισμού και την Υποστήριξη του Γραφείου Παραπόνων Γυναικών.
• Η χώρα μας, μέσω του θεσμού της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, ανέλαβε, από τον περασμένο Φεβρουάριο, ηγετικό ρόλο στο δίκτυο EmpowerMed Women, του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF). Η ανάληψη ηγετικού ρόλου στην εκτελεστική επιτροπή του δικτύου από την Επίτροπο Ισότητας των Φύλων αποτελεί ακόμα μια αναγνώριση της δράσης της κυπριακής κυβέρνησης για προώθηση της ισότητας των φύλων σε όλους του τομείς και σε διεθνές επίπεδο.

Φύλο και Άμυνα

• Σε συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ), ολοκληρώθηκαν επιμορφωτικά προγράμματα σε θέματα ισότητας για όλες τις βαθμίδες προσωπικού του Υπουργείου Άμυνας και προγραμματίζονται για την Εθνική Φρουρά.
• Προκειμένου να εντοπιστούν πιθανές δυσκολίες και εμπόδια με βάση τις διαφορετικές ανάγκες γυναικών και ανδρών, βρίσκεται σε εξέλιξη η χαρτογράφηση των αναγκών και των γνώσεων/δεξιοτήτων ανδρών και γυναικών στην Εθνική Φρουρά και στο Υπουργείο Άμυνας. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα συμβάλουν, μεταξύ άλλων, στη διασφάλιση ενός έμφυλου περιβάλλοντος στο στράτευμα.
• Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται και δράσεις στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου δράσης για συμμόρφωση της χώρας μας με το Ψήφισμα 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας, «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια», στις οποίες θα αναφερθώ στη συνέχεια.

Δράσεις στο Πλαίσιο Εφαρμογής του Ψηφίσματος 1325 «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια»

Φέτος συμπληρώνονται 25 χρόνια από την υιοθέτηση του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια». Η παρακολούθηση της εφαρμογής του εθνικού σχεδίου δράσης για την εφαρμογή του Ψηφίσματος είναι αρμοδιότητα του Γραφείου μας.

Το Ψήφισμα, που δυστυχώς παραμένει επίκαιρο, τονίζει, μεταξύ άλλων, τον διαφορετικό αντίκτυπο των πολέμων στις γυναίκες και τα κορίτσια, την ανάγκη για συμμετοχή τους σε κέντρα λήψης αποφάσεων εν καιρώ συγκρούσεων, σε ειρηνευτικές διαδικασίες και στην ασφάλεια.

Μεταξύ άλλων:

• Συστάθηκε Στρατιωτικό Συμβουλευτικό Συμβούλιο για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων, που έχει ως στόχο την προώθηση πολιτικών για την αύξηση της εκπροσώπησης των γυναικών σε όλα τα επίπεδα του στρατού και τη διασφάλιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε δράσεις του.
• Το Συμβούλιο ενεργεί επίσης ως Επιτροπή Ισότητας των Φύλων για την πρόληψη της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης εντός του στρατού, καθώς και για την εξάλειψη των στερεοτύπων που συντηρούν τις διακρίσεις, την ανισότητα και την έμφυλη βία.
• Αναπτύχθηκε Οδηγός Συμπεριφοράς για το στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό που συμμετέχει σε αποστολές, ο οποίος περιλαμβάνει υποχρεώσεις αναφορικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών κατά τη διάρκεια συγκρούσεων και ειρηνευτικών διαδικασιών.

Άλλες Δράσεις

Εκστρατείες

Το Γραφείο μας διενεργεί επίσης εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση της συμμετοχής και ηγεσίας των γυναικών σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, ενώ συνεργάζεται και με Υπουργεία στο πλαίσιο των δικών τους εκστρατειών.

Συγκεκριμένα:

• Υπό τον τίτλο-ομπρέλα «Ιστορίες γυναικών» διενεργούμε κάθε χρόνο εκστρατείες που αφορούν τομείς δραστηριότητας, στους οποίους παρατηρείται γυναικεία υποεκπροσώπηση. Το 2023, η εκστρατεία αφορούσε τον τομέα STEAM, τον περασμένο Ιανουάριο υλοποιήθηκε εκστρατεία για τις γυναίκες στη ναυτιλία και ακολουθεί, αργότερα φέτος, εκστρατεία με τίτλο «Γυναίκες στη διπλωματία».
• Το Γραφείο μας συνεργάζεται επίσης ουσιαστικά με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως στο πλαίσιο της δικής του ετήσιας εκστρατείας για την Αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών.

Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη

Ολοκληρώνεται επίσης η πρώτη έκδοση της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης με θέματα Ισότητας των Φύλων και της Ιστορίας του Γυναικείου Κινήματος στην Κύπρο, η οποία θα είναι διαθέσιμη για το κοινό σύντομα στη νέα ιστοσελίδα του Γραφείου μας.

Νόμος για αντιμετώπιση του σεξισμού

Το Γραφείο μας είναι επίσης αρμόδιο για την παρακολούθηση της εφαρμογής του νόμου για την αντιμετώπιση του σεξισμού και του διαδικτυακού σεξισμού και συνεργάζεται με αρμόδιους κρατικούς φορείς. Πρόσθετα, με δράσεις που στοχεύουν στην ενημέρωση και πρόληψη, συμβάλλουμε στην προσπάθεια εξάλειψης του φαινομένου.

Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (ΕΜΔΓ)

Θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ στο έργο του ΕΜΔΓ, του συμβουλευτικού προς την κυβέρνηση σώματος, του οποίου προεδρεύει η εκάστοτε Επίτροπος Ισότητας των Φύλων. Δεδομένης της σημασίας που η κυβέρνηση αποδίδει στη δράση του Μηχανισμού, έχει επίσης θεσμοθετηθεί με τον περί Επιτρόπου Νόμο, διασφαλίζοντας τη δράση του και νομικά.

Φέτος αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του, ο οποίος καλύπτει και δράσεις που αναλαμβάνονται μετά από υποβολή σχετικής αίτησης από γυναικείες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Μετά και από αναθεώρηση του Σχεδίου Χορηγιών, οι εν λόγω δράσεις αφορούν την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και συνάδουν και συμπληρώνουν τις προτεραιότητες της στρατηγικής, καθώς, όπως ήδη ανέφερα, στόχος είναι να εργαζόμαστε στοχευμένα και να έχουμε μαζί το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα.

Η δράση του Μηχανισμού και ο συνεχής διάλογος και συντονισμός με το Γραφείο μας συμβάλλουν σημαντικά στην ευρύτερη προσπάθεια για ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Φίλες και φίλοι,

Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος προς την πλήρη και ουσιαστική ισότητα των φύλων στην κοινωνία μας δεν είναι ούτε εύκολος ούτε σύντομος. Όμως, βήματα έχουν γίνει και κτίζουμε σε ό,τι έχει επιτευχθεί. Η χώρα μας έχει αναβαθμιστεί στους δείκτες του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (από την 21η στην 20η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη), στην έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (από την 106η στην 86η θέση) και στην έκθεση του ΟΗΕ σε σχέση με την ισότητα των φύλων και τους στόχους αειφόρου ανάπτυξης (39η θέση).

Με στόχο την επιτάχυνση της προώθησης της ισότητας των φύλων, έχουμε επίσης δημιουργήσει πλατφόρμα της κοινωνίας των πολιτών με τη συμμετοχή οργανώσεων της ευρύτερης κοινωνίας των πολιτών με στόχο την αξιολόγηση της πορείας υλοποίησης και των δράσεων της στρατηγικής.

Τέλος, ετοιμάστηκε επίσης νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, το οποίο έτυχε δημόσιας διαβούλευσης και βρίσκεται στο στάδιο του νομοτεχνικού ελέγχου. Στόχος, κατά τη διαμόρφωση πολιτικών, να λαμβάνεται υπόψη ο διαφορετικός αντίκτυπος που αυτές θα έχουν σε άνδρες και γυναίκες. Παράλληλα, η διατήρηση έμφυλων στατιστικών στοιχείων από δημόσιες υπηρεσίες επίσης θα συμβάλει στον αποτελεσματικό σχεδιασμό πολιτικών.