Τα τελευταία δέκα χρόνια η διαχείριση κινδύνων στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα έχει διέλθει ουσιαστικών αλλαγών και τροποποιήσεων. Αρχικά υιοθετήθηκε και υλοποιήθηκε το πρώτο πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ που στόχευε στην αύξηση της ποιότητας και της ποσότητας των κεφαλαίων των τραπεζών.
Τον περασμένο Οκτώβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το νέο πακέτο κανονιστικών αλλαγών με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ευρωπαϊκών τραπεζών σε μελλοντικές οικονομικές κρίσεις, την ανάκαμψη από την πανδημία covid-19 και την μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Αυτό το τραπεζικό πακέτο μέτρων σηματοδοτεί το τελευταίο στάδιο των μεταρρυθμίσεων και την ολοκλήρωση της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων της Βασιλείας ΙΙΙ στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα.
Το τραπεζικό πακέτο μέτρων αποτελείται από τρία μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα σε οικονομικά σοκ. Στοχεύει στη βελτίωση της συγκρισιμότητας των κινδύνων και στη μείωση των υπερβολικών διαφορών στα σταθμισμένα σε κίνδυνο περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών δια μέσου αλλαγών στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου. Επικεντρώνεται και αφορά κυρίως τις ευρωπαϊκές τράπεζες που χρησιμοποιούν εσωτερικά μοντέλα στάθμισης κινδύνων αντί την τυποποιημένη μέθοδο υπολογισμού. Το δεύτερο μέρος αφορά τη βιωσιμότητα και τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Στοχεύει στην αναγνώριση, την αποτίμηση και τη διαχείριση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων όπως και κινδύνων διακυβέρνησης (ESG risks) οι οποίοι προκύπτουν και σχετίζονται με την νέα στρατηγική για βιώσιμη χρηματοδότηση. Σε αυτούς τους κινδύνους περιλαμβάνονται και οι κίνδυνοι που αφορούν επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή.
Τέλος, το τρίτο μέρος αφορά τη διακυβέρνηση των τραπεζών και δη την καταλληλόλητα, τα προσόντα και τις γνώσεις των διευθυντών και των διοικητικών συμβούλων.
Η Επιτροπή της Βασιλείας για την Τραπεζική Εποπτεία, και δη το πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙΙ, αφορά την τραπεζική εποπτεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να υιοθετήσει το πλαίσιο και τις απαιτήσεις της Βασιλείας ΙΙΙ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει αναφέρει ότι το νέο τραπεζικό πακέτο μέτρων δεν θα επιφέρει σημαντική αύξηση στις κεφαλαιακές ανάγκες των ευρωπαϊκών τραπεζών ούτως ώστε να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα. Παρά ταύτα, και σύμφωνα με έρευνες αντικτύπου που ολοκλήρωσε η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή αλλά και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία διαφαίνεται ότι η υλοποίηση και εφαρμογή του νέου τραπεζικού πακέτου μέτρων θα επιφέρει αύξηση των κεφαλαιακών αναγκών για τις ευρωπαϊκές τράπεζες της τάξης του 20%. Αυτό μεταφράζεται σε ανάγκη άντλησης νέων κεφαλαίων πέραν των €200δις επιπλέον των όποιων κεφαλαιακών αναγκών προκύπτουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας covid-19.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες θεωρούν ότι οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να προβούν σε μια ουσιαστική αποτίμηση των επιπτώσεων του νέου πακέτου μέτρων για το καλό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Επιβάλλεται μια ισοζυγισμένη υλοποίηση η οποία αφενός θα διαβεβαιώνει την πάγια μακροπρόθεσμη δέσμευσή τους στα παγκόσμια εποπτικά πρότυπα και αφετέρου θα ελαχιστοποιήσει ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στη διάθεση και χορήγηση πιστωτικών διευκολύνσεων (δανείων) στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η κυριότερη δραστηριότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών αφορά την χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Οποιαδήποτε επιπρόσθετη αύξηση στο ρυθμιστικό και εποπτικό κόστος των τραπεζών έχει άμεσες επιπτώσεις στο κόστος αλλά και στην ποσότητα δανείων που οι τράπεζες θα μπορούν να παραχωρήσουν. Το γεγονός αυτό καθίσταται ακόμα πιο σημαντικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω και του ρόλου των τραπεζών στη χρηματοδότηση της οικονομίας. Περίπου το 90% της χρηματοδότησης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων παρέχεται από τράπεζες, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου η συντριπτική πλειοψηφία της χρηματοδότησης επιχειρήσεων εξασφαλίζεται εκτός τραπεζικού τομέα δια μέσου των κεφαλαιαγορών και ιδιωτικών κεφαλαίων.
Για αυτό το λόγο, οι ευρωπαϊκές αρχές θα πρέπει να προβούν σε μια προσεχτική ανάλυση των όρων και προθεσμιών εφαρμογής του νέου τραπεζικού πακέτου μέτρων ώστε να επιτευχθεί μια ισοζυγισμένη υλοποίηση που αφενός θα διασφαλίσει την δέσμευση για υιοθέτηση των παγκόσμιων προτύπων τραπεζικής εποπτείας και αφετέρου θα ελαχιστοποιήσει τις ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος και τη διάθεση τραπεζικού δανεισμού στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία βρίσκεται σε συνεχή διαβούλευση με τις ευρωπαϊκές κανονιστικές και εποπτικές αρχές για να ολοκληρώσει τις πρόνοιες του νέου τραπεζικού πακέτου χωρίς να μειωθεί η δυνατότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την οικονομική ανάκαμψη, να ενισχύσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τραπεζών και να επιτύχουν τη μετάβαση στη βιώσιμη ανάπτυξη.
