Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας κ. Γιώργος Σαββίδης παρέθεσε σήμερα συνέντευξη Τύπου σε σχέση με την υπόθεση του εθνοφρουρού Θανάση Νικολάου και τις περαιτέρω ενέργειες της Νομικής Υπηρεσίας μετά τη μελέτη του πορίσματος των ανεξάρτητων ποινικών ανακριτών.
Κατά την εναρκτήρια δήλωσή του ο κ. Σαββίδης ανέφερε τα ακόλουθα:
«Αναγνωρίζοντας το δικαίωμα της οικογένειας στην ενημέρωση σε σχέση με τη διερεύνηση των συνθηκών θανάτου του Θανάση Νικολάου, είχαμε απευθύνει πρόσκληση τόσο προς τον δικηγόρο κ. Λουκαΐδη, όσο και στην οικογένεια του αποβιώσαντα για να παρευρεθούν σήμερα στην Νομική Υπηρεσία με σκοπό την ενημέρωσή τους σε σχέση με την Έκθεση των ποινικών ανακριτών και τις επόμενες ενέργειες. Οι ενδιαφερόμενοι, για λόγους δικούς τους που εξήγησαν σε δηλώσεις τους στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, δεν παρευρέθηκαν.
Σημειώνουμε ότι το δικαίωμα στην ενημέρωση σε σχέση με τη διερεύνηση των συνθηκών θανάτου του εθνοφρουρού Θανάση Νικολάου είναι αδιαμφισβήτητο και καλύπτεται από το άρθρο 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ως και από τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ). Αντίστοιχα, αδιαμφισβήτητη είναι και η υποχρέωση της πολιτείας να παράσχει επαρκή ενημέρωση στους συγγενείς για τη διερεύνηση συνθηκών θανάτου, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν υπόνοιες για εγκληματική ενέργεια.
Υπό κανονικές συνθήκες, οι εκθέσεις των ποινικών ανακριτών δεν δίνονται στη δημοσιότητα, ούτε ακόμα και σε ενδιαφερόμενους. Αν ανατρέξει κανείς στο παρελθόν, θα δει ότι αυτή ήταν η διαχρονική θέση της Νομικής Υπηρεσίας. Από τη στιγμή όμως που πρόκειται για έκθεση που αφορά σε πρόκληση θανάτου, εφαρμόζονται νομικές αρχές, σύμφωνα και με νομολογία του ΕΔΑΔ, για το τι δέον να αποκαλύπτεται στους συγγενείς των θυμάτων στα πλαίσια ενημέρωσης.
Στις κατευθυντήριες γραμμές του ΕΔΑΔ για το Άρθρο 2 της Σύμβασης για το δικαίωμα στη ζωή, καταγράφεται ότι οι συγγενείς πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία στο βαθμό που είναι αναγκαίο για τη διασφάλιση των νόμιμων δικαιωμάτων τους. Περαιτέρω καταγράφεται ότι οι ανακριτικές αρχές δεν έχουν υποχρέωση στα πλαίσια των ερευνών τους να ικανοποιούν κάθε αίτημα των συγγενών για λήψη συγκεκριμένων ερευνητικών μέτρων.
Αυτό αναφέρεται στην υπόθεση Ramsahai and others v. The Netherlands, Application no.52391/99, Grand Chamber, ημερ. 15.5.07.
Όσον αφορά την ουσία της υπόθεσης, έχοντας μελετήσει την Έκθεση, με βάση τα ευρήματα των ποινικών ανακριτών τα οποία παραπέμπουν σε εγκληματική ενέργεια εναντίον του Θανάση Νικολάου, κρίνουμε ότι αυτή θα πρέπει να αποσταλεί στην Αστυνομία για να διεξαχθούν περαιτέρω έρευνες, οι οποίες δεν διενεργήθηκαν από τους ποινικούς ανακριτές που διορίστηκαν. Παρόλες τις δυσκολίες που πηγάζουν από το γεγονός της παρέλευσης 17 χρόνων, προβαίνουμε σε αυτήν την προσπάθεια με την ελπίδα ότι θα υπάρξει πλήρης διαλεύκανση της υπόθεσης.
Ενόψει των πιο πάνω, η απόφαση της Νομικής Υπηρεσίας σε σχέση με την πιθανή δίωξη προσώπων για θέματα που σχετίζονται με ενδεχόμενη πλημμελή διερεύνηση δεν θα ληφθεί τώρα, αλλά μετά την ολοκλήρωση όλων των ερευνών από την Αστυνομία, έτσι ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα και να μην δημιουργηθεί κίνδυνος κατάχρησης ή πολλαπλότητας διαδικασιών.
Στις έρευνες της Αστυνομίας θα προτείνουμε όπως συνδράμει ο κ. Αλεξόπουλος, ένας εκ των δύο ποινικών ανακριτών που ετοίμασαν την Έκθεση.
Έχουμε επανειλημμένως υποδείξει στον κ. Σάββα Μάτσα ότι ως ποινικός ανακριτής δεσμεύετο και συνεχίζει να δεσμεύεται από την υποχρέωση τήρησης πλήρους εμπιστευτικότητας σε σχέση με το περιεχόμενο της Έκθεσης, καθώς και όλων των στοιχείων που οδήγησαν σε αυτήν. Δυστυχώς, υπήρξαμε μάρτυρες μίας συστηματικής και συνεχιζόμενης παραβίασης της υποχρέωσης αυτής, τόσο πριν, όσο και μετά τις προειδοποιήσεις μας. Οι ενέργειές του δεν μας επιτρέπουν να προτείνουμε και σε αυτόν τη συμμετοχή του στις περαιτέρω έρευνες.
Συνεπώς, έχοντας υπόψη ότι οι έρευνες θα συνεχίσουν, η Νομική Υπηρεσία είναι έτοιμη να παραδώσει την Έκθεση στην οικογένεια, έχοντας διαγράψει μόνο συγκεκριμένα ονόματα που σκοπό έχει τη διαφύλαξη περαιτέρω έρευνας και τις ενδεχόμενες ποινικές και δικαστικές διαδικασίες από πιθανή δημοσιοποίηση στοιχείων, καθώς επίσης και του τεκμηρίου της αθωότητας προσώπων εναντίον των οποίων δυνατόν να αφήνονται υπόνοιες ή να καταλογίζονται ευθύνες. Μαζί παραδίδονται αυτούσια και τα 33 Παραρτήματα που συνοδεύουν την Έκθεση και η κατάθεση της μητέρας του αποβιώσαντα.
Δεν θα δοθούν όμως αυτούσιες οι 15 από τις 16 καταθέσεις, η περίληψη της ουσίας τους όμως περιλαμβάνεται στο κύριο μέρος της έκθεσης.
Η θέση αυτή της μη αποκάλυψης υποστηρίζεται από τη νομολογία του ΕΔΑΔ στις υποθέσεις Ramsahai and others v. The Netherlands, Giuliani and Gaggio v. Italy, GÜRTEKİN and others v. Cyprus Decision, στις οποίες μεταξύ άλλων αναγνωρίζεται ότι η αποκάλυψη ή η δημοσιοποίηση των αστυνομικών εκθέσεων και υλικού από τη διερεύνηση μπορεί να περιλαμβάνει ευαίσθητα ζητήματα τα οποία δύναται να προκαλέσουν προκατάληψη και ή να επηρεάσουν πρόσωπα ή έρευνες.
Λόγω του χρόνου που έχει παρέλθει, θα ζητήσω από τον Αρχηγό Αστυνομίας να δοθεί ύψιστη προτεραιότητα στην ολοκλήρωση των ερευνών.
Εκφράζουμε ακόμη μία φορά τον σεβασμό μας προς την οικογένεια του Θανάση και τη στήριξή μας την οποία δείξαμε έμπρακτα και θα συνεχίσει να μετουσιώνεται σε πράξεις, πάντοτε στα πλαίσια της νομιμότητας, του επαγγελματισμού και της διαφύλαξης των αρχών που διέπουν τόσο τις ποινικές έρευνες και πιθανές μελλοντικές διαδικασίες όσο και τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου κατά πόσο θα μπορούσε να ασκηθούν ορισμένες ποινικές διώξεις ανεξάρτητα από την έρευνα της Αστυνομίας, ο κ. Σαββίδης σημείωσε «Χωρίς να μπαίνω στην ουσία του πορίσματος, αλλά δυστυχώς ήδη έχουν λεχθεί πολλά για την έκθεση των ποινικών ανακριτών, επειδή σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται αναφορά ότι ενδεχομένως η μη διενέργεια κάποιων ενεργειών να μην περιορίζεται στην απλή αμέλεια, και επειδή ενδεχομένως να πρέπει να διερευνηθεί πλήρως η υπόθεση για να ξέρουμε ακριβώς ποια είναι η πραγματική συμμετοχή οποιουδήποτε εκ των ενδιαφερομένων, κρίναμε ότι, από τη στιγμή που θα κάνουμε περαιτέρω έρευνα, θα πρέπει να περιμένουμε να ολοκληρωθεί η έρευνα από την Αστυνομία για να δούμε τι στοιχεία υπάρχουν και αν αυτά δικαιολογούν την έναρξη ποινικών δικαστικών διαδικασιών εναντίον οποιουδήποτε».
Παράλληλα, ερωτηθείς κατά πόσο υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της έρευνας από την Αστυνομία, ο Γενικός Εισαγγελέας επανέλαβε ότι θα ζητηθεί από τον Αρχηγό της Αστυνομίας αυτό να γίνει το συντομότερο, σημειώνοντας: «Αντιλαμβάνεστε ότι και οι ιδιάζουσες συνθήκες της υποθέσεως και η πάροδος μεγάλου χρονικού διαστήματος και η αναγκαιότητα εκείνος που θα μελετήσει την υπόθεση να ενημερωθεί πλήρως για το μεγάλο μαρτυρικό υλικό, το οποίο αποτελείται από τις πολλές έρευνες που έγιναν μέχρι σήμερα, οι οποίες δυστυχώς δεν οδήγησαν πουθενά, δεν μπορώ να προσδιορίσω το πότε θα τελειώσει η Αστυνομία, αλλά σίγουρα θέλουμε να τελειώσει το συντομότερο».
Απαντώντας, επίσης, σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου τόνισε ότι «Δεν πρόκειται για κουτσουρεμένη έκθεση, απλώς θα σβήσουμε κάποια ονόματα διότι θεωρούμε ότι αυτό πρέπει να γίνεται. Κάθε ποινική διερεύνηση γίνεται με οδηγίες του Γραφείου μας είτε από την Αστυνομία, που είναι ο κανόνας, είτε από τους ποινικούς ανακριτές. Σε κάθε ποινική υπόθεση έρχεται στο Γραφείο μας μια συμπληρωμένη έκθεση, η οποία περιλαμβάνει και το μαρτυρικό υλικό. Έτσι γίνεται και στις υποθέσεις που διορίζονται ποινικοί ανακριτές. Δεν μπορεί αυτό το υλικό να αποτελεί αντικείμενο δημόσιας συζήτησης, ούτε και είναι κάτι το οποίο, στην έκταση που αποτελεί την εκτίμηση είτε του αστυνομικού εξεταστή είτε του ποινικού ανακριτή, έχει οποιαδήποτε ιδιαίτερη σημασία, γιατί απλά είναι η καθοδήγηση προς εκείνους που παίρνουν τις τελικές αποφάσεις, και που βάσει του Συντάγματος είναι ο Γενικός Εισαγγελέας. Εδώ θα δοθεί η έκθεση σαν μια εξαίρεση του κανόνα, η οποία πηγάζει από τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. Και πρέπει να ξέρετε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη καταδικαστεί στην υπόθεση αυτή για πλημμελή έρευνα, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2020. Η οικογένεια είχε ραντεβού να έρθει σήμερα εδώ η ώρα 11πμ αλλά δεν παρουσιάστηκε. Έχουν γίνει κάποιες αναρτήσεις στα ΜΚΔ, έχουν σταλεί κάποιες επιστολές από τους δικηγόρους της, θεωρήσαμε όμως σωστό, στα πλαίσια της υποχρέωσης να ενημερώσουμε το κοινό για τις δικές μας ενέργειες, ότι έπρεπε να ενημερώσουμε σε αυτή τη διάσκεψη, και στη συνέχεια θα ενημερώσουμε και την οικογένεια».
