Ανάπτυξη εν μέσω προκλήσεων
Του Παύλου Λοΐζου, Διευθύνοντος Συμβούλου της Ask WiRE
Το τοπίο στην αγορά ακινήτων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό, με τις δύο χώρες να παρουσιάζουν μια πολλά υποσχόμενη ανάπτυξη και ανάκαμψη. Ωστόσο, κάτω από την επιφάνεια των αριθμών, υπάρχουν υποκείμενες προκλήσεις και ανισότητες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Η Ελλάδα, ειδικότερα, γνωρίζει μια οικοδομική έκρηξη, με νέα πολυώροφα κτίρια να εμφανίζονται στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Αυτή η ανάπτυξη αποτελεί απόδειξη της οικονομικής ανάκαμψης της χώρας, η οποία αποτελεί πλέον μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ευρώπης. Οι οίκοι αξιολόγησης αναβαθμίζουν τις εκτιμήσεις τους για το χρέος της Ελλάδας, με τη χώρα να προσελκύει σημαντικές ξένες επενδύσεις. Επιπλέον, μεγάλες παγκόσμιες εταιρείες, όπως η Microsoft και η Pfizer, επενδύουν χρήματα στη χώρα, σηματοδοτώντας την ισχυρή εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Παρομοίως, η Κύπρος, μετά την κατάργηση του κυπριακού επενδυτικού προγράμματος είδε μια αναζωογόνηση στον τομέα των ακινήτων, με κινητήρια δύναμη τις ξένες επενδύσεις, ιδίως σε πολυτελή ακίνητα και έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό. Με το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων να επικεντρώνεται στη Λεμεσό και σε μικρότερο βαθμό στη Λάρνακα και την Πάφο, παρατηρείται αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των κατοικιών και των χώρων γραφείων. Επίσης, ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών τεχνολογίας έχουν μετακομίσει ή εγκαταστήσει γραφεία στο νησί, με πολλούς να το θεωρούν ως σταθερό καταφύγιο ανάμεσα στις πολιτικές αναταραχές στο Ισραήλ και τη γεωπολιτική αβεβαιότητα στο Λίβανο, την Ουκρανία και τη Ρωσία.
Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος εξακολουθούν να παλεύουν με ένα υψηλό χρέος, ενώ οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά τους επιβαρύνονται με ένα σημαντικό ποσό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η σκιά της χρηματοπιστωτικής κρίσης εξακολουθεί να δεσπόζει, με τις δύσκολες στιγμές που επέφεραν τα μέτρα λιτότητας να είναι νωπές στο μυαλό πολλών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επίσης εισαγάγει τον πληθωρισμό, επιβαρύνοντας περαιτέρω την οικονομία, ιδίως τους εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα.
Στην Κύπρο, ενώ οι ξένες επενδύσεις έχουν ενισχύσει την αγορά πολυτελών ακινήτων, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ενδεχόμενο φούσκας ακινήτων, ιδίως αν αυτή καθοδηγείται κυρίως από την εξωτερική ζήτηση. Επιπλέον, η ραγδαία αύξηση των μεταναστών από το εξωτερικό, νόμιμων και παράνομων, προκαλεί κοινωνικές εντάσεις, καθώς το κράτος δεν διαθέτει κανένα μηχανισμό για την ενσωμάτωση αυτών των νέων αφίξεων στον ιστό της τοπικής κοινωνίας. Έτσι, έχουν δημιουργηθεί θύλακες «παράλληλων ζωών» σε όλες τις πόλεις της Κύπρου, με τους μετανάστες να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, να επισκέπτονται συγκεκριμένα εστιατόρια και χώρους κ.λπ.
Ενώ οι μακροοικονομικοί δείκτες και οι δείκτες ανάπτυξης των ακινήτων δίνουν μια θετική εικόνα, πολλοί ντόπιοι αισθάνονται περιθωριοποιημένοι. Η ραγδαία ανάπτυξη και η εισροή ξένων επενδύσεων έχουν οδηγήσει ακούσια σε αύξηση των τιμών των ακινήτων, καθιστώντας δύσκολη την ιδιοκτησία κατοικίας για τον μέσο Έλληνα ή Κύπριο. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι μοναδικό σε αυτά τα έθνη- σε διεθνοποιημένες πόλεις σε όλο τον κόσμο έχουν παρατηρηθεί ντόπιοι να εκτοπίζονται λόγω της εκτίναξης των τιμών των ακινήτων.
Στην Ελλάδα, παρά την οικονομική ανάκαμψη, πολλοί εξακολουθούν να υποφέρουν από τις επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός, ιδίως σε βασικά αγαθά όπως τα τρόφιμα και το φυσικό αέριο, έχει κάνει την καθημερινή ζωή δύσκολη για πολλούς ανθρώπους. Η βελτίωση της οικονομίας δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε καλύτερο βιοτικό επίπεδο για όλους- ούτε σημαίνει ότι τίθενται τα θεμέλια για ένα καλύτερο και πιο ελπιδοφόρο αύριο για τις μελλοντικές γενιές, καθώς το εκπαιδευτικό σύστημα και οι τοπικές επιχειρήσεις δεν έχουν προσαρμοστεί στις ραγδαίες αλλαγές γύρω τους.
Ενώ υπάρχουν αναμφισβήτητες ευκαιρίες σε αυτές τις αναπτυσσόμενες αγορές, είναι σημαντικό να τις προσεγγίσουμε με μια ολιστική αντίληψη. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει την εξισορρόπηση των ξένων επενδύσεων με τις τοπικές ανάγκες και τη διασφάλιση της δίκαιης κατανομής των οφελών της οικονομικής ανάκαμψης. Καθώς προχωράμε μπροστά, είναι επιτακτική ανάγκη να θυμόμαστε ότι τα ακίνητα δεν αφορούν μόνο κτίρια και γη, αλλά και ανθρώπους. Η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης θα είναι το κλειδί για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία σε αυτές τις δυναμικές αγορές και πρέπει να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη ωφελεί όλους.
