Προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της Ευρώπης
H Eυρωπαϊκή Επιτροπή επικαιροποιήσε σήμερα την ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι βιομηχανικές φιλοδοξίες της, αφενός, λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις νέες συνθήκες μετά την κρίση της COVID-19, και, αφετέρου, οδηγούν τον μετασχηματισμό προς μια πιο βιώσιμη, ψηφιακή, ανθεκτική και παγκοσμίως ανταγωνιστική οικονομία.
Η επικαιροποιημένη στρατηγική επιβεβαιώνει τις προτεραιότητες που καθορίζονται στην ανακοίνωση του Μαρτίου του 2020, η οποία δημοσιεύτηκε την παραμονή της κήρυξης της πανδημίας COVID-19 από τον ΠΟΥ, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση, με στόχο την τόνωση της ανάκαμψης και την ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Προτείνει νέα μέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς μας, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Αντιμετωπίζει την ανάγκη για καλύτερη κατανόηση των εξαρτήσεών μας σε βασικούς στρατηγικούς τομείς και παρουσιάζει μια εργαλειοθήκη για την αντιμετώπισή τους. Προσφέρει νέα μέτρα για την επιτάχυνση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Η επικαιροποιημένη στρατηγική ανταποκρίνεται επίσης στις εκκλήσεις για τον προσδιορισμό και την παρακολούθηση των βασικών δεικτών ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της ΕΕ συνολικά: ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, αύξηση της παραγωγικότητας, διεθνής ανταγωνιστικότητα, δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις και επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης.
Η διάσταση των ΜΜΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιροποιημένης στρατηγικής με προσαρμοσμένη χρηματοδοτική στήριξη και μέτρα που θα επιτρέψουν στις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις να ενστερνιστούν τη διττή μετάβαση. Η Επιτροπή προτίθεται να διορίσει τον κ. Vazil Hudák ως απεσταλμένο για τις ΜΜΕ. Ο διορισμός του βρίσκεται στο στάδιο της οριστικοποίησης.
Σήμερα η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την πρόταση κανονισμού για τις ξένες επιδοτήσεις που στρεβλώνουν την ενιαία αγορά. Η εν λόγω πρόταση αποτελεί βασικό στοιχείο για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής, εξασφαλίζοντας ίσους όρους ανταγωνισμού και προωθώντας μια δίκαιη και ανταγωνιστική ενιαία αγορά.
Η επικαιροποιημένη βιομηχανική στρατηγική που δημοσιεύτηκε σήμερα επικεντρώνεται στους ακόλουθους βασικούς τομείς:
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς
Η ενιαία αγορά δοκιμάστηκε σοβαρά από τους περιορισμούς εφοδιασμού, το κλείσιμο των συνόρων και τον κατακερματισμό μετά την έξαρση της νόσου COVID-19. Η κρίση κατέδειξε την ουσιαστική ανάγκη να διατηρηθεί η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων στην ενιαία αγορά, και την ανάγκη συνεργασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της στις διαταραχές. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή, μεταξύ άλλων:
- προτείνει έναμέσο έκτακτης ανάγκης για την ενιαία αγορά, μια διαρθρωτική λύση για τη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων, αγαθών και υπηρεσιών σε περίπτωση μελλοντικών κρίσεων. Το μέσο αυτό θα πρέπει να εγγυάται μεγαλύτερη διαφάνεια και αλληλεγγύη, καθώς και να συμβάλλει στην αντιμετώπιση κρίσιμων ελλείψεων προϊόντων, επιταχύνοντας τη διαθεσιμότητα των προϊόντων και ενισχύοντας τη συνεργασία στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων·
- εφαρμόζει πλήρως τηνοδηγία για τις υπηρεσίες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται με τις υφιστάμενες υποχρεώσεις τους, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης κοινοποίησης, προκειμένου να εντοπιστούν και να εξαλειφθούν τυχόν νέα εμπόδια·
- ενισχύει τηνεποπτεία της αγοράς προϊόντων, παρέχοντας στήριξη στις εθνικές αρχές για την αύξηση της ικανότητας και την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης των επιθεωρήσεων προϊόντων και της συλλογής δεδομένων·
- κινητοποιεί σημαντικές επενδύσεις για τη στήριξη τωνΜΜΕ· σχεδιάζει και εφαρμόζει συστήματα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών για την αντιμετώπιση καθυστερήσεων πληρωμών προς τις ΜΜΕ και θεσπίζει μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων φερεγγυότητας που επηρεάζουν τις ΜΜΕ.
Αντιμετώπιση των στρατηγικών εξαρτήσεων της ΕΕ
Το άνοιγμα στο εμπόριο και τις επενδύσεις αποτελεί πηγή ισχύος, ανάπτυξης και ανθεκτικότητας για την ΕΕ, η οποία είναι σημαντικός εισαγωγέας και εξαγωγέας. Ωστόσο, η πανδημία αύξησε παράλληλα την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη ανάλυσης και αντιμετώπισης στρατηγικών εξαρτήσεων, τόσο τεχνολογικών όσο και βιομηχανικών. Κατόπιν τούτου, η Επιτροπή:
- διενήργησε ανάλυση «από τη βάση προς την κορυφή» με βάση εμπορικά δεδομένα: από τα 5200 προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ, μια αρχική ανάλυση εντοπίζει 137 προϊόντα (που αντιπροσωπεύουν το 6 % της συνολικής αξίας εισαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ) σε ευαίσθητα οικοσυστήματα από τα οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ΕΕ, κυρίως σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (όπως οι πρώτες ύλες) και στα οικοσυστήματα υγείας (όπως φαρμακευτικά συστατικά), καθώς και σε άλλα προϊόντα που σχετίζονται με τη στήριξη του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού. 34 προϊόντα (που αντιπροσωπεύουν το 0,6 % της συνολικής αξίας εισαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ) είναι δυνητικά πιο ευάλωτα λόγω του πιθανώς χαμηλού δυναμικού τους για περαιτέρω διαφοροποίηση και υποκατάστασή τους με παραγωγή στην ΕΕ. Η ανάλυση δείχνει επίσης προκλήσεις και εξαρτήσεις στον τομέα των προηγμένων τεχνολογιών·
- παρουσιάζει τα αποτελέσματαέξι εμπεριστατωμένων επισκοπήσεων σχετικά με τις πρώτες ύλες, τις μπαταρίες, τα δραστικά φαρμακευτικά συστατικά, το υδρογόνο, τους ημιαγωγούς και τις τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους και αιχμής, παρέχοντας περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την προέλευση των στρατηγικών εξαρτήσεων και τον αντίκτυπό τους·
- θα δρομολογήσει έναδεύτερο στάδιο επανεξέτασης των δυνητικών εξαρτήσεων σε βασικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων, υπηρεσιών ή τεχνολογιών καίριας σημασίας για τη διττή μετάβαση, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η αποθήκευση ενέργειας και η κυβερνοασφάλεια, και θα αναπτύξει ένα σύστημα παρακολούθησης μέσω του παρατηρητηρίου της Επιτροπής για τις κρίσιμες τεχνολογίες·
- καταβάλλει προσπάθειες για τηδιαφοροποίηση των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού και επιδιώκει διεθνείς εταιρικές σχέσεις, ώστε να αυξηθεί η ετοιμότητα·
- υποστηρίζεινέες βιομηχανικές συμμαχίες σε στρατηγικούς τομείς όπου τέτοιου είδους συμμαχίες αποτελούν το καλύτερο εργαλείο για την επιτάχυνση δραστηριοτήτων που διαφορετικά δεν θα αναπτύσσονταν. Οι βιομηχανικές συμμαχίες θα υποστηριχθούν όταν προσελκύουν ιδιώτες επενδυτές για να συζητήσουν νέες επιχειρηματικές συμπράξεις και μοντέλα κατά τρόπο ανοικτό, διαφανή και σύμφωνο με τους κανόνες ανταγωνισμού, και προσφέρουν δυνατότητες καινοτομίας και δημιουργίας θέσεων εργασίας υψηλής αξίας. Οι συμμαχίες παρέχουν μια πλατφόρμα που είναι κατ’ αρχήν ευρεία και ανοικτή και θα δίνει ιδιαίτερη προσοχή στη συμμετοχικότητα για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τις ΜΜΕ.
Η Επιτροπή προετοιμάζει τη δρομολόγηση της συμμαχίας για τους επεξεργαστές και τις τεχνολογίες ημιαγωγών και της συμμαχίας για τα βιομηχανικά δεδομένα, την υπολογιστική παρυφών και το υπολογιστικό νέφος, και εξετάζει το ενδεχόμενο προετοιμασίας μιας συμμαχίας για τους εκτοξευτές, καθώς και για αεροπορία μηδενικών εκπομπών·
- στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών να συγκεντρώσουν δημόσιους πόρους μέσωσημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) σε τομείς στους οποίους η αγορά από μόνη της δεν μπορεί να προσφέρει ρηξικέλευθη καινοτομία, με πιθανή στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ·
- ανακοινώνει μια στρατηγική και πιθανές νομοθετικές αλλαγές γιαμεγαλύτερο ηγετικό ρόλο στον καθορισμό προτύπων, μεταξύ άλλων στον τομέα των επιχειρηματικών υπηρεσιών, ενώ παράλληλα συνεργάζεται ανοικτά με άλλους σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
Επιτάχυνση της διττής μετάβασης
Η βιομηχανική στρατηγική του 2020 εξήγγειλε δράσεις για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, αλλά η πανδημία έχει επηρεάσει δραστικά την ταχύτητα και την κλίμακα αυτού του μετασχηματισμού. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή σκιαγραφεί νέα μέτρα για τη στήριξη της επιχειρηματικής σκοπιμότητας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, με τους εξής τρόπους:
- από κοινού δημιουργίαδιόδων μετάβασης σε συνεργασία με τη βιομηχανία, τις δημόσιες αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, όπου χρειάζεται, αρχής γενομένης από τον τουρισμό και τις ενεργοβόρες βιομηχανίες. Οι εν λόγω δίοδοι θα μπορούσαν να προσφέρουν καλύτερη, από τη βάση προς την κορυφή, κατανόηση της κλίμακας, του κόστους και των συνθηκών της απαιτούμενης δράσης που θα συνοδεύει τη διττή μετάβαση για τα πιο σημαντικά οικοσυστήματα, η οποία θα οδηγήσει στην κατάρτιση ενός σχεδίου δράσης υπέρ της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας·
- παροχή ενόςσυνεκτικού κανονιστικού πλαισίου για την επίτευξη των στόχων της ψηφιακής δεκαετίας της Ευρώπης και των φιλοδοξιών «Fit for 55», μεταξύ άλλων επιταχύνοντας την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε άφθονη, οικονομικά προσιτή και απαλλαγμένη από ανθρακούχες εκπομπές ηλεκτρική ενέργεια·
- παροχή στιςΜΜΕ συμβούλων βιωσιμότητας και στήριξη επιχειρηματικών μοντέλων βασιζόμενων σε δεδομένα, ώστε να αξιοποιηθεί στο έπακρο η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση·
- επένδυση στηναναβάθμιση των δεξιοτήτων και την απόκτηση νέων για την υποστήριξη της διττής μετάβασης.
Η εν εξελίξει εκτενής αναθεώρηση των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ διασφαλίζει, επίσης, ότι είναι κατάλληλοι για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης προς όφελος των Ευρωπαίων, σε μια εποχή κατά την οποία το παγκόσμιο ανταγωνιστικό τοπίο αλλάζει επίσης ριζικά.
Η επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής του 2020 ανακοινώθηκε από την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Σεπτέμβριο του 2020. Η σημερινή ανακοίνωση ανταποκρίνεται επίσης στην έκκληση των ηγετών της ΕΕ να ακολουθήσουν μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική, ώστε η βιομηχανία της να καταστεί πιο βιώσιμη, πιο πράσινη, πιο ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο και πιο ανθεκτική. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάλεσαν επίσης την Επιτροπή να προσδιορίσει στρατηγικές εξαρτήσεις, ιδίως στα πιο ευαίσθητα βιομηχανικά οικοσυστήματα, όπως στον τομέα της υγείας, και να προτείνει μέτρα για τον περιορισμό αυτών των εξαρτήσεων.
Η σημερινή ανακοίνωση συνοδεύεται από τρία έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: την ετήσια έκθεση του 2021 για την ενιαία αγορά, στην οποία αναλύεται η τρέχουσα κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας βάσει αξιολόγησης 14 βιομηχανικών οικοσυστημάτων, η οποία αξιολογεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την υλοποίηση της δέσμης μέτρων του 2020 για τη βιομηχανία και παρουσιάζει ένα σύνολο βασικών δεικτών επιδόσεων για την παρακολούθηση της περαιτέρω προόδου· ανάλυση των στρατηγικών εξαρτήσεων και ικανοτήτων της Ευρώπης με εμπεριστατωμένη επισκόπηση σε διάφορους στρατηγικούς τομείς· και ένα έγγραφο σχετικά με τον ανταγωνιστικό και καθαρό ευρωπαϊκό χάλυβα όπου αναλύονται οι προκλήσεις για τη βιομηχανία και η διαθέσιμη εργαλειοθήκη της ΕΕ.
