Ενθουσιασμός και ανησυχία για την ραγδαία ανάπτυξη των αγορών μέσω διαδικτύου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της τομεακής έρευνας για τον ανταγωνισμό που διεξήγαγε στις αγορές καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με το διαδίκτυο των πραγμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η προκαταρκτική έκθεση επιβεβαιώνει τη ραγδαία ανάπτυξη αυτών των αγορών, αλλά εντοπίζει και πιθανές ανησυχίες που εξέφρασαν οι συμμετέχοντες στην τομεακή έρευνα.

Η εκτελεστική αντιπρόεδρος, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Όταν ξεκινήσαμε αυτή την τομεακή έρευνα, θεωρούσαμε ότι υπήρχε ο κίνδυνος να εμφανιστούν ρυθμιστές πρόσβασης σε αυτόν τον τομέα. Ανησυχούσαμε ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους για να διαστρεβλώσουν τον ανταγωνισμό, εις βάρος των αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Από τα πρώτα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν σήμερα, φαίνεται ότι πολλοί ενδιαφερόμενοι του τομέα συμμερίζονται τις ανησυχίες μας. Η ύπαρξη θεμιτού ανταγωνισμού είναι απαραίτητη για να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο των πραγμάτων για την καθημερινή ζωή των καταναλωτών. Η παρούσα ανάλυση θα αποτελέσει τη βάση για τις μελλοντικές μας ενέργειες επιβολής και ρύθμισης, επομένως περιμένουμε με ενδιαφέρον να λάβουμε περαιτέρω παρατηρήσεις από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη τους προσεχείς μήνες».

Η τομεακή έρευνα στο καταναλωτικό διαδίκτυο των πραγμάτων ξεκίνησε στις 16 Ιουλίου 2020 στο πλαίσιο της ψηφιακής στρατηγικής της Επιτροπής, έπειτα από ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης». Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή συγκέντρωσε πληροφορίες από περισσότερες από 200 εταιρείες διαφόρων μεγεθών, οι οποίες δραστηριοποιούνται στις αγορές καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων και εδρεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη, την Ασία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εταιρείες αυτές κοινοποίησαν επίσης στην Επιτροπή περισσότερες από 1000 συμφωνίες. Όλες αυτές οι πληροφορίες αποτελούν τη βάση της προκαταρκτικής έκθεσης που δημοσιεύθηκε σήμερα.

Κύρια πορίσματα της προκαταρκτικής έκθεσης

Τα πορίσματα της προκαταρκτικής έκθεσης για την τομεακή έρευνα στο καταναλωτικό διαδίκτυο των πραγμάτων καλύπτουν: i) τα χαρακτηριστικά των καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων, ii) τα χαρακτηριστικά του ανταγωνισμού στις εν λόγω αγορές, iii) τους κύριους τομείς που προκαλούν ανησυχία στους συμμετέχοντες στην έρευνα όσον αφορά τη σημερινή λειτουργία των καταναλωτικών αγορών διαδικτύου των πραγμάτων, καθώς και τις μελλοντικές προοπτικές τους.

Χαρακτηριστικά των καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων

Στην προκαταρκτική έκθεση αναφέρεται ότι το καταναλωτικό διαδίκτυο των πραγμάτων είναι ένας σχετικά νέος τομέας ο οποίος αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και γίνεται μέρος της καθημερινής μας ζωής ολοένα και περισσότερο. Επιπλέον, παρατηρείται μια τάση αύξησης της διαθεσιμότητας και της πληθώρας φωνητικών βοηθών ως διεπαφών χρήστη που καθιστούν εφικτή την αλληλεπίδραση με διαφορετικές έξυπνες συσκευές και υπηρεσίες του καταναλωτικού διαδικτύου των πραγμάτων.

Χαρακτηριστικά του ανταγωνισμού στις αγορές καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων

Η πλειονότητα των συμμετεχόντων στην τομεακή έρευνα θεωρούν ότι τα βασικότερα εμπόδια για την είσοδο στον τομέα ή την επέκταση σε αυτόν είναι το κόστος των τεχνολογικών επενδύσεων και οι συνθήκες ανταγωνισμού. Σύμφωνα με τις απαντήσεις, το κόστος των τεχνολογικών επενδύσεων είναι ιδιαίτερα υψηλό στην αγορά φωνητικών βοηθών. Όσον αφορά τις συνθήκες ανταγωνισμού, πολλοί συμμετέχοντες κάνουν λόγο για δυσκολίες στον ανταγωνισμό με καθετοποιημένες εταιρείες που έχουν διαμορφώσει δικά τους οικοσυστήματα εντός και πέραν του τομέα του καταναλωτικού διαδικτύου των πραγμάτων (π.χ. Google, Amazon ή Apple). Δεδομένου ότι οι εν λόγω παράγοντες παρέχουν τα πιο διαδεδομένα λειτουργικά συστήματα έξυπνων και κινητών συσκευών και τους κορυφαίους φωνητικούς βοηθούς, καθορίζουν τις διαδικασίες ενσωμάτωσης έξυπνων συσκευών και υπηρεσιών στο σύστημα του καταναλωτικού διαδικτύου των πραγμάτων.

Κύριοι τομείς πιθανών ανησυχιών

1. Οι συμμετέχοντες εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με ορισμένες πρακτικές αποκλειστικότητας και δεσμευμένων πωλήσεων όσον αφορά τους φωνητικούς βοηθούς, καθώς και πρακτικές που περιορίζουν τη δυνατότητα χρήσης διαφορετικών φωνητικών βοηθών στην ίδια έξυπνη συσκευή.
2. Η προκαταρκτική έκθεση παραθέτει επίσης ορισμένες πιθανές ανησυχίες που εξέφρασαν οι συμμετέχοντες όσον αφορά τη θέση των φωνητικών βοηθών και των λειτουργικών συστημάτων έξυπνων συσκευών ως ενδιάμεσων μεταξύ, αφενός, των χρηστών και, αφετέρου, των έξυπνων συσκευών ή των καταναλωτικών υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων. Η θέση αυτή, σε συνδυασμό με τον κεντρικό τους ρόλο στην παραγωγή και συλλογή δεδομένων, τους επιτρέπει να ελέγχουν τις σχέσεις των χρηστών. Στο πλαίσιο αυτό, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με τη δυνατότητα εντοπισμού και ορατότητας των καταναλωτικών τους υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων.
3. Οι πάροχοι λειτουργικών συστημάτων έξυπνων συσκευών και φωνητικών βοηθών φαίνεται ότι έχουν εκτεταμένη πρόσβαση σε δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις χρηστών με έξυπνες συσκευές και καταναλωτικές υπηρεσίες διαδικτύου των πραγμάτων τρίτων μερών. Οι συμμετέχοντες στην τομεακή έρευνα θεωρούν ότι αυτή η πρόσβαση και η συσσώρευση μεγάλου όγκου δεδομένων θα μπορούσε όχι μόνο να ωφελήσει τους παρόχους φωνητικών βοηθών για τη βελτίωση των φωνητικών βοηθών τους γενικής χρήσης και τη θέση τους στην αγορά, αλλά και να τους δώσει τη δυνατότητα να ασκήσουν ευκολότερα επιρροή σε γειτονικές αγορές.
4. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, η επικράτηση ιδιοταγούς τεχνολογίας, η οποία ενίοτε οδηγεί στη δημιουργία «de facto προτύπων», σε συνδυασμό με τον κατακερματισμό της τεχνολογίας και την έλλειψη κοινών προτύπων, εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την έλλειψη διαλειτουργικότητας στον τομέα του καταναλωτικού διαδικτύου των πραγμάτων. Ειδικότερα, διατυπώθηκε η άποψη ότι ορισμένοι πάροχοι φωνητικών βοηθών και λειτουργικών συστημάτων ελέγχουν μονομερώς τη διαλειτουργικότητα και τις διαδικασίες ολοκλήρωσης και είναι σε θέση να περιορίζουν τις λειτουργικές δυνατότητες έξυπνων συσκευών και καταναλωτικών υπηρεσιών διαδικτύου των πραγμάτων τρίτων μερών, σε σύγκριση με τις δικές τους.

Επόμενα βήματα

Η προκαταρκτική έκθεση για τα πορίσματα της τομεακής έρευνας θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση για περίοδο δώδεκα εβδομάδων, έως την 1η Σεπτεμβρίου 2021. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη θα έχουν την ευκαιρία να διατυπώσουν παρατηρήσεις σχετικά με τα πορίσματα της τομεακής έρευνας, να υποβάλουν πρόσθετες πληροφορίες ή να αναφέρουν άλλα σημεία που εγείρουν ανησυχίες.

Η Επιτροπή θα επιδιώξει να δημοσιεύσει την τελική έκθεση το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Οι πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν στο πλαίσιο της τομεακής έρευνας για το καταναλωτικό διαδίκτυο των πραγμάτων θα προσανατολίσουν τις μελλοντικές δραστηριότητες επιβολής και ρύθμισης της Επιτροπής. Κάθε μέτρο επιβολής των κανόνων ανταγωνισμού μετά την τομεακή έρευνα θα πρέπει να βασίζεται σε κατά περίπτωση αξιολόγηση. Τα πορίσματα της τομεακής έρευνας μπορούν επίσης να συμβάλουν στη νομοθετική συζήτηση που διεξάγεται επί του παρόντος σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για την πράξη για τις ψηφιακές αγορές.