Η πανδημία COVID-19 κατέδειξε πόσο ζωτικής σημασίας είναι η ασφάλεια και η υγεία στην εργασία (ΑΥΕ) για την προστασία της υγείας των εργαζομένων, για τη λειτουργία της κοινωνίας μας και για τη συνέχεια κρίσιμων οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή ανανεώνει σήμερα τη δέσμευσή της να επικαιροποιήσει τους κανόνες για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, εγκρίνοντας το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία για την περίοδο 2021-2027. Καθορίζει τις βασικές δράσεις που απαιτούνται για τη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων κατά τα προσεχή έτη.
Η νέα αυτή στρατηγική επικεντρώνεται σε τρεις εγκάρσιους στόχους: συγκεκριμένα, τη διαχείριση των αλλαγών που επιφέρουν οι πράσινες, ψηφιακές και δημογραφικές αλλαγές, καθώς και τις αλλαγές στο παραδοσιακό εργασιακό περιβάλλον, τη βελτίωση της πρόληψης ατυχημάτων και νόσων και την αύξηση της ετοιμότητας για ενδεχόμενες μελλοντικές κρίσεις.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει σημειωθεί πρόοδος –για παράδειγμα, τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα στην ΕΕ μειώθηκαν κατά περίπου 70 % από το 1994 έως το 2018– αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Παρόλη την εν λόγω πρόοδο, το 2018 στην ΕΕ-27 συνέβησαν πάνω από 3 000 θανατηφόρα ατυχήματα και 3,1 εκατομμύρια μη θανατηφόρα ατυχήματα. Περισσότεροι από 200 000 εργαζόμενοι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από νόσους που συνδέονται με την εργασία. Το επικαιροποιημένο πλαίσιο θα συμβάλει στην κινητοποίηση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών και των κοινωνικών εταίρων γύρω από κοινές προτεραιότητες για την προστασία των εργαζομένων. Οι δράσεις του θα συμβάλουν επίσης στη μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης, ενώ παράλληλα θα στηρίξουν τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, ώστε να καταστούν πιο παραγωγικές, ανταγωνιστικές και βιώσιμες.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε: «Η ενωσιακή νομοθεσία για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία είναι απαραίτητη για την προστασία σχεδόν 170 εκατομμυρίων εργαζομένων, της ανθρώπινης ζωής και της λειτουργίας των κοινωνιών μας. Ο κόσμος της εργασίας αλλάζει, με κινητήριο δύναμη την πράσινη, την ψηφιακή και τη δημογραφική μετάβαση. Εξάλλου, ένα υγιές και ασφαλές εργασιακό περιβάλλον μειώνει το κόστος για τους ανθρώπους, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία στο σύνολό της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η διατήρηση και η βελτίωση των προτύπων προστασίας των εργαζομένων εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα για μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων. Χρειαζόμαστε περισσότερη ενωσιακή δράση για να καταστήσουμε τους χώρους εργασίας μας κατάλληλους για το μέλλον.»
Ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Η αρχή 10 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων παρέχει στους εργαζομένους το δικαίωμα σε υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και της ασφάλειάς τους στην εργασία. Καθώς ανακάμπτουμε από την κρίση, η αρχή αυτή θα πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο της δράσης μας. Πρέπει να δεσμευτούμε για μια προσέγγιση με βάση το «όραμα για μηδενικές απώλειες» όσον αφορά τους θανάτους που συνδέονται με την εργασία στην ΕΕ. Η υγεία στην εργασία δεν αφορά μόνο τη σωματική μας κατάσταση, αλλά και την ψυχική υγεία και ευεξία μας.»
Τρεις βασικοί στόχοι: Αλλαγή, πρόληψη και ετοιμότητα
Το στρατηγικό πλαίσιο επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς στόχους για τα επόμενα έτη:
- Πρόβλεψη και διαχείριση των αλλαγών στον νέο κόσμο της εργασίας: Για να εξασφαλιστούν ασφαλείς και υγιείς χώροι εργασίας κατά τη διάρκεια της ψηφιακής, πράσινης και δημογραφικής μετάβασης, η Επιτροπή θα επανεξετάσει την οδηγία για τους χώρους εργασίας και την οδηγία για τον εξοπλισμό με οθόνη οπτικής απεικόνισης, ενώ θα επικαιροποιήσει και τα προστατευτικά όρια για τον αμίαντο και τον μόλυβδο. Θα προετοιμάσει μια πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ψυχική υγεία στην εργασία, η οποία θα αξιολογεί τα αναδυόμενα ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία των εργαζομένων και θα προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για την ανάληψη δράσης.
- Βελτίωση της πρόληψης των ασθενειών και των ατυχημάτων που συνδέονται με την εργασία: Αυτό το στρατηγικό πλαίσιο θα προωθήσει μια προσέγγιση με βάση το «όραμα για μηδενικές απώλειες» με σκοπό την εξάλειψη των θανάτων που συνδέονται με την εργασία στην ΕΕ. Η Επιτροπή θα επικαιροποιήσει επίσης τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τις επικίνδυνες χημικές ουσίες με στόχο την καταπολέμηση του καρκίνου, των αναπαραγωγικών και των αναπνευστικών νόσων.
- Αύξηση της ετοιμότητας για πιθανές μελλοντικές απειλές κατά της υγείας: Αντλώντας διδάγματα από την τρέχουσα πανδημία, η Επιτροπή θα αναπτύξει διαδικασίες έκτακτης ανάγκης και καθοδήγηση για την ταχεία ανάπτυξη, εφαρμογή και παρακολούθηση των μέτρων σε ενδεχόμενες μελλοντικές κρίσεις στον τομέα της υγείας, σε στενή συνεργασία με τους φορείς δημόσιας υγείας.
Οι δράσεις στο στρατηγικό πλαίσιο θα υλοποιηθούν μέσω i) ισχυρού κοινωνικού διαλόγου, ii) ενισχυμένης χάραξης πολιτικής βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων, iii) βελτιωμένης επιβολής και παρακολούθησης της ισχύουσας ενωσιακής νομοθεσίας, iv) ευαισθητοποίησης και v) κινητοποίησης χρηματοδότησης για επενδύσεις στην ασφάλεια και υγεία στην εργασία, μεταξύ άλλων από κονδύλια της ΕΕ, όπως ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα ταμεία της πολιτικής συνοχής.
Η Επιτροπή καλεί επίσης τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τις εθνικές στρατηγικές τους για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα νέα μέτρα θα φθάσουν στους χώρους εργασίας. Πέραν των συνόρων της ΕΕ, η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην προώθηση υψηλών προτύπων επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ιστορικό
Η επικαιροποίηση του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία για την περίοδο 2021-2027 υπό το πρίσμα της πανδημίας COVID-19 αποτελεί μέρος του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής για το 2021. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων υπογραμμίζει στην αρχή 10 ότι «Οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα σε υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας και της ασφάλειάς τους στην εργασία».
Κατά την κοινωνική σύνοδο κορυφής του Πόρτο στις 7 Μαΐου 2021, όλοι οι εταίροι ανανέωσαν τη δέσμευσή τους για την υλοποίηση του πυλώνα και για μια ισχυρή κοινωνική Ευρώπη. Δεσμεύτηκαν να «στηρίξουν τον θεμιτό και βιώσιμο ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά», μεταξύ άλλων μέσω «υγιεινών χώρων και περιβαλλόντων εργασίας».
Το προηγούμενο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία για την περίοδο 2014-2020 επικεντρώθηκε, μεταξύ άλλων, στην πρόληψη των νόσων που συνδέονται με την εργασία, στην αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής και στην εφαρμογή της νομοθεσίας. Στα βασικά επιτεύγματα περιλαμβάνονται τρεις διαδοχικές επικαιροποιήσεις της οδηγίας για τους καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες και οι κατευθυντήριες γραμμές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) και τα διαδικτυακά εργαλεία για τους εργοδότες, μεταξύ άλλων σχετικά με την COVID-19.
Το νέο πλαίσιο αντλεί στοιχεία από ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών. Περιλαμβάνει έκθεση του EU-OSHA σχετικά με τις εθνικές στρατηγικές για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, εκθέσεις, συστάσεις και ακροάσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διάφορα συμπεράσματα του Συμβουλίου, ανταλλαγές με κοινωνικούς εταίρους και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, μια δημόσια διαβούλευση, καθώς και τη γνώμη της συμβουλευτικής επιτροπής για την ασφάλεια και την υγεία στον χώρο εργασίας (ACSH) και της επιτροπής ανώτερων επιθεωρητών εργασίας (SLIC).
