Μια μεγάλη συμμαχία φορέων, οργανισμών, επιχειρήσεων, οργανώσεων και πολιτών ζητά από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς να αποσύρουν την τροπολογία 171, η οποία θα εισάγει νέους αδικαιολόγητους περιορισμούς που θα στερήσουν από τους καταναλωτές τη δυνατότητα παροχής σε αυτούς σημαντικών πληροφοριών σχετικά με την καταλληλότητα και χρήση των προϊόντων φυτικής προέλευσης.
Η σωστή πληροφόρηση για τα προϊόντα είναι απαραίτητη για να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν ορθές επιλογές κατά την αγορά τροφίμων φυτικής προέλευσης. Η εφαρμογή της τροπολογίας 171 θα τους στερούσε αυτή την πληροφόρηση.
Η τροπολογία 171 (ως μέρος της αναθεώρησης του Κανονισμού No. 1308/2013), εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 23 Οκτωβρίου 2020 και -αν υιοθετηθεί σαν νομοθεσία- θα επιβάλλει επιπρόσθετους αυστηρούς περιορισμούς για τα, εναλλακτικά των γαλακτοκομικών, φυτικά προϊόντα, οι οποίοι προκαλούν μεγαλύτερη σύγχυση στους καταναλωτές.
Ανάλογη είναι η άποψη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταναλωτών BEUC, ο οποίος με δελτίο τύπου στις 14 Οκτωβρίου 2020 επισημαίνει ότι δεν βλέπει πραγματική ανάγκη να εφαρμοστούν τόσο εκτεταμένοι περιορισμοί για τα φυτικά μη-γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να διατηρήσουν την αρχική τους θέση κατά τις προσεχείς θεσμικές διαπραγματεύσεις και να αντιταχθούν στην τροπολογία 171, που πρότεινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τα γαλακτοκομικά είναι ήδη υπερβολικά προστατευμένα από το υπάρχον ρυθμιστικό πλαίσιο
Οι γαλακτοκομικοί όροι όπως «γάλα» ή «γιαούρτι» είναι προστατευόμενοι χαρακτηρισμοί που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για προϊόντα φυτικής προέλευσης. Το υπάρχον κανονιστικό πλαίσιο [Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 & Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011] ήδη προστατεύει τα γαλακτοκομικά προϊόντα, απαγορεύοντας αυστηρά τη χρήση των σχετικών δηλώσεων ονομασίας ή επισήμανσης από τα φυτικά μη-γαλακτοκομικά προϊόντα, μια κατηγορία τροφίμων που ήδη είναι από τις πιο περιορισμένες κατηγορίες στην ΕΕ.
Οι γαλακτοκομικοί όροι μπορούν να χρησιμοποιούνται σε φιλικές προς τους καταναλωτές επικοινωνίες, οι οποίες έχουν περιγραφικό χαρακτήρα και υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι παραπλανητικές. Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές (FIC Regulation) ήδη απαγορεύει τη χρήση παραπλανητικών ισχυρισμών ή επισήμανσης στα τρόφιμα.
Η ερμηνεία αυτή παγίως εφαρμόζεται από τα εθνικά δικαστήρια διαφόρων κρατών μελών και είναι σε αρμονία με την ερμηνεία που δίνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Κι όμως, η τροπολογία 171 θέλει να επιβάλει περαιτέρω περιορισμούς σε οποιαδήποτε «άμεση ή έμμεση χρήση» ή «επίκληση» γαλακτοκομικών όρων.
Ποιους νέους περιορισμούς εισάγει η νέα τροπολογία 171
Η τροπολογία 171 δεν αποτελεί απλή κωδικοποίηση της υφιστάμενης νομολογίας. Απαγορεύοντας ευρέως την «έμμεση χρήση» ή την «επίκληση» γαλακτοκομικών όρων, η τροπολογία 171 θα εισάγει πρόσθετους, εκτεταμένους περιορισμούς.
Στην αυστηρότερη ερμηνεία της, η τροπολογία 171 θα μπορούσε να σημαίνει απαγόρευση των παρακάτω:
- Απαγόρευση χρήσης από τα φυτικά τρόφιμα της ευρέως αναγνωρίσιμης συσκευασίαςτων γαλακτοκομικών τροφίμων, π.χ. χάρτινη συσκευασία γάλακτος, καθώς δύναται να θεωρηθεί «επίκληση ή απομίμηση» γαλακτοκομικών τροφίμων.
- Ενημερωτικές περιγραφές, ακόμη και αν είναι αμιγώς πραγματικές και όχι παραπλανητικές, δεν θα επιτρέπονται πλέον σε συσκευασίες και σε επικοινωνίες εμπορικού χαρακτήρα, για παράδειγμα: «δεν περιέχει γάλα», «κατάλληλο για άτομα που πάσχουν από δυσανεξία στη λακτόζη» ή «φυτική λύση εναλλακτική του γιαουρτιού».Σημείωση: 16% του πληθυσμού στην Κύπρο έχει δυσανεξία στη λακτόζη*.
*Lancet Gastroentero Hepatol 2017; 2: 738–46. http://dx.doi.org/10.1016/S2468-1253(17)30154-1
- Απαγόρευση χρήσης συγκριτικών περιβαλλοντικών ισχυρισμών, βασισμένων σε επιστημονικά δεδομένα, όπως «μειωμένες κατά το ήμισυ εκπομπές άνθρακα σε σχέση με αυτές του αγελαδινού βουτύρου».
- Απαγόρευση χρήσης χρηστικών φράσεων για την περιγραφή της λειτουργικότητας και της υφήςτων φυτικών προϊόντων, π.χ. «κρεμώδες» ή «με βουτυρένια γεύση».
Η τροπολογία 171 έρχεται σε αντίθεση με τις αποφάσεις των δικαστηρίων, σύμφωνα με τις οποίες οι ενημερωτικές περιγραφές καθιστούν σαφή στους καταναλωτές τη μη γαλακτοκομική φύση αυτών των προϊόντων, εξασφαλίζοντας τη μη παραπλάνησή τους, σύμφωνα με τις διατάξεις των Κανονισμών σχετικά με την Κοινή Οργάνωση Αγοράς (CMO) και τον Κανονισμό για την Παροχή Πληροφοριών για τα Τρόφιμα στους Καταναλωτές (FIC).
Παράλληλα, η τροπολογία 171 έρχεται σε αντίθεση με τον Κανονισμό 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές, αφού θα αποτρέπει την επικοινωνία απαραίτητων πληροφοριών που αποσαφηνίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τροφίμων φυτικής προέλευσης στους καταναλωτές.
Η τροπολογία 171 θα στερήσει από τους καταναλωτές σημαντικές πληροφορίες για τα προϊόντα φυτικής προέλευσης
Η στέρηση των απαραίτητων πληροφοριών για τον εντοπισμό κατάλληλων, μη ζωικών, εναλλακτικών τροφίμων είναι ιδιαίτερα σημαντικό θέμα για τους καταναλωτές που δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα για ιατρικούς λόγους (αλλεργία ή δυσανεξία στη λακτόζη), ή που έχουν υιοθετήσει έναν vegan / vegetarian τρόπο ζωής για λόγους υγείας, περιβαλλοντικούς, θρησκευτικούς, ή ηθικούς.
Η απαίτηση της τροπολογίας 171 για μία ακόμα πιο περίπλοκη διατύπωση για την περιγραφή φυτικών προϊόντων εναλλακτικών των γαλακτοκομικών θα προκαλέσει μεγαλύτερη σύγχυση στους καταναλωτές.
Έχει διαπιστωθεί ότι οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται για ποιο λόγο εισάγονται τέτοιοι πρόσθετοι περιορισμοί, οι οποίοι καθιστούν τα φυτικά προϊόντα λιγότερο αναγνωρίσιμα.
Η τροπολογία 171 έρχεται σε αντίθεση με τους στόχους αειφορίας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα το πιάτο»
Η στρατηγική της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» καθορίζει την πορεία προς βιώσιμα συστήματα διατροφής και αναγνωρίζει ρητά την ανάγκη να στραφούμε προς μια πιο φυτική διατροφή για περιβαλλοντικούς, αλλά και για λόγους υγείας. Η τροπολογία 171 υπονομεύει αυτήν την προοδευτική αλλαγή, εισάγοντας επιπλέον περιορισμούς στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης και δημιουργώντας εμπόδια για την αναγνώρισή τους από τους καταναλωτές.
Η Στρατηγική προβλέπει, επίσης, την εναρμόνιση των επιστημονικών και τεκμηριωμένων περιβαλλοντικών ως ένα απαραίτητο στοιχείο που θα διευκολύνει την αλλαγή στις συνήθειες κατανάλωσης τροφίμων. Εάν ερμηνευθεί με αυστηρό τρόπο, η τροπολογία 171 θα απαγορεύσει δηλώσεις όπως «μειωμένες κατά το ήμισυ εκπομπές άνθρακα σε σχέση με αυτές του αγελαδινού βουτύρου». Αυτό θα ήταν αντίθετο με το συμφέρον των πολιτών της ΕΕ, οι οποίοι ζητούν τέτοιες πληροφορίες και ενδιαφέρονται να μάθουν πώς μπορούν να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα μέσω της διατροφής.
Η τροπολογία 171 έρχεται, επίσης, σε αντίθεση με τις εκάστοτε εθνικές διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές των κρατών μελών (π.χ. Ολλανδία, Σουηδία, Σλοβακία, Γερμανία και Βέλγιο), οι οποίες προτείνουν την κατανάλωση φυτικών προϊόντων εναλλακτικών των γαλακτοκομικών – μεταξύ άλλων.
Το αίτημα απόσυρσης είναι απόλυτα συμβατό με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η τροπολογία 171 δεν υποβλήθηκε ποτέ σε Impact Assessment, την καθιερωμένη πλέον διαδικασία με την οποία αξιολογούνται οι πιθανές επιπτώσεις των επικείμενων κανονισμών κατά την εφαρμογή τους. Τα Impact Assessment απαιτούνται για όλες τις σημαντικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμπεριλαμβανομένης και της αναθεώρησης του κανονισμού Κ.Ο.Α.
Ποιοι φορείς υποστηρίζουν την απόσυρση της τροπολογίας 171
- Περισσότεροι από 455.000 καταναλωτές έχουν υπογράψει μέχρι σήμερα σχετική επιστολή υποστήριξης με επικεφαλής τις εταιρείες Upfield, Oatly και τoν διεθνή Οργανισμό ProVeg
- 21 MKO, μεταξύ αυτών και των WWF και Greenpeace έχουν στείλει ανοιχτή επιστολή
- Εκπρόσωποι της γαλακτοβιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου αυστριακού συνεταιρισμού γαλακτοκομικών προϊόντων προέβησαν σε σχετική δήλωση
- Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) με επιστολή της προς τους ευρωβουλευτές ζήτησε να απορριφθεί η τροπολογία, καθώς δεν διαπιστώνεται κανένας ουσιαστικός λόγος για την εφαρμογή μίας τέτοιας νομοθεσίας
- 34 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνυπέγραψαν σχετική επιστολή
- Διατομεακή ομάδα 94 εταιρειών τροφίμων και ΜΚΟ εξέδωσαν δημόσια επιστολή υποστήριξης
- Η ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει επίσης λάβει θέση κατά της τροπολογίας
