Οδηγός από ΕΚΚ: Πώς να παραμείνετε ένα βήμα μπροστά από τους απατεώνες

Οι απατεώνες γίνονται ολοένα και πιο πολυμήχανοι και αναζητούν συνεχώς νέους τρόπους για να εξαπατήσουν ανυποψίαστους ανθρώπους και να κλέψουν τα χρήματά τους.

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, οι απατεώνες έχουν περισσότερα εργαλεία στη διάθεσή τους, επιτρέποντάς τους να επικοινωνούν με πιθανά θύματα με πολλούς και διάφορους τρόπους. Αυτά περιλαμβάνουν ψεύτικα email, ψεύτικες ιστοσελίδες, μηνύματα στο κινητό, τηλεφωνικές κλήσεις, διαδικτυακές διαφημίσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πολλά άλλα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τις διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούν οι απατεώνες, καθώς μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε ένα βήμα μπροστά και να προστατεύσετε τον εαυτό σας από το να σας εκμεταλλευτούν.

Τα πλαστά email/τηλεφωνικές κλήσεις/μηνύματα στο κινητό που υποτίθεται ότι προέρχονται από νόμιμη και αξιόπιστη πηγή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παρακινήσουν τους ανυποψίαστους πολίτες να αποκαλύψουν προσωπικές ή οικονομικές πληροφορίες ή να τους πιέσουν να επενδύσουν σε ψευδείς ή απατηλές επενδυτικές ευκαιρίες.

Διαβάστε στη συνέχεια μερικά από τα πιο κοινά κανάλια και τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσουν οι απατεώνες για να επικοινωνήσουν μαζί σας και να σας εξαπατήσουν.

Ψεύτικα email και ψεύτικες ιστοσελίδες

Οι απάτες μέσω πλαστών ηλεκτρονικών μηνυμάτων (email) και ιστοσελίδων είναι από τις πιο συχνές διαδικτυακές απειλές.

Οι απατεώνες χρησιμοποιούν τεχνικές «phishing» (επιθέσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος»), όπως η δημιουργία ενός ψεύτικου ιστότοπου που φαίνεται αξιόπιστος με σκοπό να συλλέξουν προσωπικές πληροφορίες, όπως οικονομικές πληροφορίες ή κωδικούς πρόσβασης σε λογαριασμούς σας στο διαδίκτυο.

Επίσης, στέλνουν μηνύματα τα οποία έχουν γραφτεί με τρόπο που να δελεάζουν τους ανθρώπους να εισέλθουν (click) σε έναν συνημμένο διαδικτυακό σύνδεσμο (link) ή να ανοίξουν ένα συνημμένο αρχείο που περιέχει έναν κακόβουλο λογισμικό. Το μήνυμα μπορεί να φαίνεται αξιόπιστο, καθώς συχνά θα περιέχει το όνομά σας και άλλες προσωπικές και ευαίσθητες πληροφορίες, αλλά ο στόχος του είναι να αποκτήσουν πρόσβαση στις πληροφορίες σας ή στο σύστημα του ηλεκτρονικού σας υπολογιστή.

Επομένως, θα πρέπει να είστε καχύποπτοι για οποιανδήποτε ιστοσελίδα ζητά να συμπληρώσετε προσωπικές σας πληροφορίες και να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί εάν λάβετε ένα αναπάντεχο email από άγνωστο αποστολέα το οποίο περιέχει έναν σύνδεσμο ή συνημμένο αρχείο.

Σήμερα, τα συστήματα απάτης «phishing» έχουν γίνει πιο ποικίλα και είναι ενδεχομένως πιο επικίνδυνα από πριν. Τα επιτυχημένα μηνύματα phishing είναι δύσκολο να τα διακρίνει κανείς από τα πραγματικά μηνύματα. Συχνά παρουσιάζονται ότι προέρχονται από μια νόμιμη και αξιόπιστη οντότητα, εταιρεία ή κυβερνητικό φορέα, και συμπεριλαμβάνουν τα σχετικά εταιρικά λογότυπα και άλλα αναγνωριστικά δεδομένα που έχουν συλλέξει με σκοπό να γίνονται πιστευτά.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) έχει, κατά καιρούς, εντοπίσει περιπτώσεις πλαστοπροσωπίας εκπροσώπων της από απατεώνες οι οποίοι ζητούν πληροφορίες από τους παραλήπτες των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email) ή ζητούν αμοιβές, με αντάλλαγμα τη διευθέτηση ψευδών αιτημάτων αποζημίωσης που σχετίζονται με οντότητες υπό την εποπτεία της ΕΚΚ.

Τηλεφωνικές κλήσεις

Ένας άλλος συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο οι απατεώνες μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί σας είναι μέσω τηλεφώνου. Ορισμένες κλήσεις μπορεί να φαίνονται αξιόπιστες και πειστικές, καθώς θα παρέχουν πληροφορίες για εσάς ή τον λογαριασμό σας, τις οποίες μπορεί οι απατεώνες να έχουν λάβει από μια αναζήτηση στους λογαριασμούς σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Επομένως, να έχετε πάντα υπόψη σας ότι δεν πρέπει ποτέ να δίνετε οικονομικές πληροφορίες ή άλλα προσωπικά στοιχεία στο διαδίκτυο.

Επιπλέον, έχετε ακούσει ποτέ για την κοινωνική μηχανική (social engineering);

Είναι ένας ευρύς όρος που αναφέρεται στα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν απατεώνες για να εκμεταλλευτούν την εμπιστοσύνη και τα συναισθήματα ενός ατόμου προκειμένου να αποκτήσουν χρήματα άμεσα ή να αποσπάσουν εμπιστευτικές πληροφορίες για να διενεργήσουν ένα μεταγενέστερο αδίκημα.

Με άλλα λόγια, η κοινωνική μηχανική είναι όταν οι απατεώνες χρησιμοποιούν τη γνώση που έχουν για εσάς, εναντίον σας. Χρησιμοποιούν ψυχολογική χειραγώγηση φυσικών συναισθημάτων, προκαταλήψεων και αδυναμιών που μοιράζονται όλοι οι άνθρωποι, για να ξεγελάσουν άτομα ώστε να τους εμπιστευτούν και να δώσουν προσωπικές πληροφορίες ή ακόμα και να επενδύσουν μεγάλα χρηματικά ποσά.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι το προτιμώμενο κανάλι γι’ αυτού του είδους τις απάτες, αλλά δεν είναι ασυνήθιστο να γίνονται απόπειρες για επικοινωνία και μέσω τηλεφώνου ή ακόμη και με προσωπική επαφή.

Μηνύματα σε κινητό τηλέφωνο

Με την ευρεία χρήση των έξυπνων κινητών (smartphone), οι απατεώνες στέλνουν όλο και περισσότερο μηνύματα απευθείας σε άτομα.

Αυτά τα μηνύματα κειμένου, όπως στην περίπτωση των πλαστών email, μπορούν επίσης να περιλαμβάνουν συνδέσμους προς κακόβουλους ιστότοπους ή να περιέχουν ψεύτικες επενδυτικές προσφορές υποσχόμενες υψηλές αποδόσεις με σκοπό να προσελκύσουν το ενδιαφέρον ατόμων και να κλέψουν τις προσωπικές τους πληροφορίες ή τα χρήματά τους.

Επίσης, ενδέχεται να μοιάζουν ακριβώς με κάποιο μήνυμα από έναν οργανισμό, εταιρεία ή άτομο που εμπιστεύεστε. Τα μηνύματα αυτά ενδέχεται να φαίνονται επείγοντα και το περιεχόμενό τους να σας παρακινεί για άμεση δράση.

Διαφημίσεις στο διαδίκτυο

Οι διαδικτυακές διαφημίσεις μπορούν να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για τους απατεώνες να προσελκύσουν πιθανά θύματα και μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν, καθώς συχνά είναι πολύ δημιουργικές και πειστικές.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια που μπορούν να σας προμηνύσουν την πιθανότητα απάτης.

Προπαντός, να είστε πάντα επιφυλακτικοί με προσφορές ή προτάσεις που φαίνονται πολύ καλές για να είναι αληθινές. Αν για παράδειγμα η απόδοση μιας προτεινόμενης επένδυσης είναι εξαιρετικά υψηλή σε σύγκριση με την απόδοση άλλων παρόμοιων επενδύσεων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι απάτη. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αν κάτι φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, μάλλον είναι.

Λέξεις όπως “εγγυημένες αποδόσεις”, ” τέτοια ευκαιρία έρχεται μόνο μία φορά στη ζωή”, “προλάβετε πριν λήξει η προσφορά”, “είναι η ευκαιρία σας να γίνετε πλούσιοι” κ.λπ. θα πρέπει πάντα να κινούν τις υποψίες σας ότι πρόκειται για απάτη.

Επιπρόσθετα, να είστε υποψιασμένοι για οποιοδήποτε email, ιστοσελίδα ή λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που σας ζητά προσωπικά στοιχεία, όπως οικονομικά δεδομένα ή κωδικούς πρόσβασης ή σας προτείνει ιδιαίτερα υποσχόμενες επενδύσεις με πολύ υψηλές αποδόσεις.

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Οι απατεώνες συνεχώς ανακαλύπτουν τρόπους για να εκμεταλλεύονται προς όφελος τους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να εξαπατήσουν ανυποψίαστους ανθρώπους και να τους αποσπάσουν χρήματα. Είναι σημαντικό να είστε σε εγρήγορση όταν είστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και να είστε σε ετοιμότητα για να αναγνωρίσετε τυχόν σημάδια απάτης.

Οι απατεώνες συνήθως δημιουργούν ψεύτικους λογαριασμούς και στέλνουν προσωπικά μηνύματα απευθείας σε άτομα με μια ελκυστική προσφορά που είναι πολύ καλή για να αντισταθεί κάποιος ανυποψίαστος. Κάποιοι θα προσπαθήσουν να γίνουν φίλοι σας για να αποκτήσουν πρόσβαση στις προσωπικές σας πληροφορίες και στους λογαριασμούς σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προτού αποδεχτείτε ένα νέο αίτημα φιλίας από άγνωστο άτομο, βεβαιωθείτε πως έχετε επαληθεύσει την ταυτότητα του.

Για άλλη μια φορά, μην αποκαλύπτετε ποτέ προσωπικά σας στοιχεία, οικονομικά σας δεδομένα, διαπιστευτήρια των λογαριασμών σας, τραπεζικές καταστάσεις. Επίσης, μην ανοίγετε άγνωστους συνδέσμους ή ύποπτα συνημμένα, καθώς μπορεί να περιέχουν κακόβουλα λογισμικά.

Να είστε προσεκτικοί με φιλικούς αγνώστους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερα στο διαδίκτυο, οι οποίοι προσφέρουν επενδυτικές ευκαιρίες και συμβουλές.

Δέκα απλά βήματα που μπορείτε να ακολουθείτε για την προστασία σας από απατεώνες:

1. Να είστε πάντοτε επιφυλακτικοί όταν σας παρουσιάζουν προσφορές που φαίνονται πολύ καλές για να είναι αληθινές. Μην φοβάστε να κάνετε ερωτήσεις. Μην επενδύετε σε κάποιο επενδυτικό προϊόν ή υπηρεσία που δεν μπορείτε να κατανοήσετε πλήρως ή/και δεν σας έχουν εξηγήσει εκτενώς.
2. Η άσκηση πίεσης για να λάβετε μία απόφαση επειγόντως ή να προχωρήσετε άμεσα με κάποια δράση, όπως επίσης η παρουσίαση μίας προσφοράς που λήγει άμεσα είναι προειδοποιήσεις απάτης. Εγγυημένες ή πολύ υψηλές αποδόσεις είναι επίσης σημάδια απάτης.
3. Να επαληθεύετε με την Επενδυτική Εταιρεία ότι τα άτομα που έχουν επικοινωνήσει μαζί σας είναι πραγματικά αυτοί που ισχυρίζονται. Η κακή γραμματική και τα ορθογραφικά λάθη σε κείμενο είναι συνήθεις ενδείξεις απάτης ή πλαστοπροσωπίας. Εάν έχετε αμφιβολίες για κάτι, επικοινωνήστε απευθείας με την χρηματοπιστωτική οντότητα με την οποία συνεργάζεστε για να επιβεβαιώσετε την ταυτότητα του ατόμου που σας έχει καλέσει.
4. Μην αποκαλύπτετε ποτέ προσωπικά στοιχεία, όπως αριθμούς κοινωνικών ασφαλίσεων, αριθμούς πιστωτικών καρτών ή τραπεζικούς λογαριασμούς μέσω τηλεφώνου, μέσω τηλεφωνικών μηνυμάτων, μέσω email ή διαδικτυακών διαφημίσεων.
5. Μην παρέχετε πληροφορίες σε άγνωστα άτομα ή σε άγνωστο αποστολέα και μην ανταποκρίνεστε σε αιτήματα που ζητούν να πληρώσετε χρήματα. Μην λαμβάνετε επενδυτικές συμβουλές ή και επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρονται από φιλικούς αγνώστους στο διαδίκτυο.
6. Κατά τη λήψη αρχείων ή όταν ανοίγετε συνδέσμους, κάντε το με προσοχή. Να επαληθεύετε πάντα την πηγή πριν να αποδεχθείτε τη λήψη οπουδήποτε αρχείου για να βεβαιωθείτε ότι προέρχεται από εξουσιοδοτημένη και αξιόπιστη πηγή.
7. Διατηρήστε αρχείο και αντίγραφα όλων των επενδυτικών πληροφοριών, της αλληλογραφίας και των στοιχείων του λογαριασμού σας. Σε περίπτωση παράβασης, θα τα χρειαστείτε για να υποβάλετε το παράπονό σας ή για να ειδοποιήσετε τις αρχές.
8. Κάντε συνήθεια να κάνετε μηναίο έλεγχο στις οικονομικές σας καταστάσεις για να ελέγχετε πως δεν υπάρχουν οποιεσδήποτε μη εξουσιοδοτημένες αλλαγές στα στοιχεία σας, ή ανεξήγητες χρεώσεις, μεταφορές χρημάτων που δεν έχετε ζητήσει ή οποιαδήποτε απώλεια χρηματοοικονομικών προϊόντων σας.
9. Εάν πιστεύετε πως έχετε πέσει θύμα απάτης, είναι σημαντικό να επικοινωνήσετε με το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που συνεργάζεστε, την αστυνομία και την αντίστοιχη εποπτική αρχή.
10. Ελέγξτε το μητρώο των εποπτευόμενων οντοτήτων στην ιστοσελίδα της Εποπτικής Αρχής για να βεβαιωθείτε ότι πρόκειται να επενδύσετε σε μια αδειοδοτημένη εταιρεία επενδύσεων, προτού ανοίξετε λογαριασμό ή κάνετε οποιαδήποτε κατάθεση. Στη συνέχεια, ελέγχετε συχνά τις ανακοινώσεις και προειδοποιήσεις της Εποπτικής Αρχής για να παραμείνετε ενήμεροι για τυχόν αλλαγές που επηρεάζουν την αγορά και το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα με το οποίο συνεργάζεστε.

Τελευταίο και εξίσου σημαντικό, οι επενδυτές πρέπει να θυμούνται ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) δεν αποστέλλει ποτέ προσωπική αλληλογραφία σε επενδυτές ή στο ευρύτερο κοινό, ούτε ζητά ποτέ προσωπικά στοιχεία, οικονομικά ή άλλα δεδομένα. Συνιστάται στους επενδυτές να επικοινωνούν με την ΕΚΚ για να επιβεβαιώσουν την αυθεντικότητα οποιασδήποτε τέτοιας επικοινωνίας στο [email protected] προτού προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια. Η ΕΚΚ έχει εκδώσει πολυάριθμες δημόσιες προειδοποιήσεις για παρόμοια περιστατικά τα οποία συνέβησαν, οι οποίες δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της, όπως για παράδειγμα αυτή η προειδοποίηση.