Για να βοηθηθούν οι καταναλωτές της ΕΕ να μειώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας και το ανθρακικό τους αποτύπωμα, από σήμερα Δευτέρα 1η Μαρτίου 2021, σε όλα τα καταστήματα και τους διαδικτυακούς εμπόρους λιανικής, θα ισχύει μια νέα έκδοση της ευρέως αναγνωρισμένης ενεργειακής ετικέτας της ΕΕ. Οι νέες ετικέτες θα ισχύουν αρχικά για τέσσερις κατηγορίες προϊόντων – ψυγεία και καταψύκτες, πλυντήρια πιάτων, πλυντήρια ρούχων και τηλεοράσεις (και άλλες εξωτερικές διατάξεις απεικόνισης). Την 1η Σεπτεμβρίου θα ακολουθήσουν νέες ετικέτες για λαμπτήρες και λάμπες με σταθερές φωτεινές πηγές, ενώ άλλα προϊόντα θα ακολουθήσουν τα επόμενα έτη.
Καθώς με βάση την τρέχουσα κλίμακα όλο και περισσότερα προϊόντα επιτυγχάνουν βαθμολογίες A+, A++ ή A+++, η σημαντικότερη αλλαγή είναι η επιστροφή σε μια απλούστερη κλίμακα, από το A έως το G. Η κλίμακα αυτή είναι αυστηρότερη και σχεδιασμένη έτσι ώστε λίγα μόνο προϊόντα να μπορούν αρχικά να συγκεντρώσουν βαθμολογία «Α»· έτσι μένει χώρος ώστε να συμπεριληφθούν πιο αποδοτικά προϊόντα στο μέλλον. Τα ενεργειακώς αποδοτικότερα προϊόντα που διατίθενται σήμερα στην αγορά θα φέρουν πλέον την ένδειξη «B», «C» ή «D».
Στις ετικέτες θα συμπεριληφθούν ορισμένα νέα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου ενός συνδέσμου QR προς μια πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων, η οποία θα επιτρέπει στους καταναλωτές να βρίσκουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το προϊόν.
Από την 1 Μαρτίου θα τεθούν επίσης σε ισχύ ορισμένοι κανόνες «οικολογικού σχεδιασμού» — ιδίως όσον αφορά τη δυνατότητα επισκευής και την υποχρέωση των κατασκευαστών να διατηρούν τα ανταλλακτικά διαθέσιμα επί μια σειρά ετών μετά την τελευταία διάθεση ενός προϊόντος στην αγορά.
Η Κάντρι Σίμσον, επίτροπος Ενέργειας, δήλωσε σχετικά: «Η αρχική ενεργειακή ετικέτα υπήρξε εξαιρετικά πετυχημένη, και βοήθησε τα νοικοκυριά στην Ευρώπη να εξοικονομήσουν, κατά μέσο όρο, αρκετές εκατοντάδες ευρώ κάθε έτος, ενώ ώθησε τις επιχειρήσεις να επενδύσουν στην έρευνα και την καινοτομία. Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, πάνω από το 90 % των προϊόντων εντασσόταν στις κατηγορίες A+, A++ ή A+++. Το νέο σύστημα θα είναι πιο σαφές για τους καταναλωτές και τις καταναλώτριες και θα εγγυάται τη συνεχή καινοτομία εκ μέρους των επιχειρήσεων και τη δημιουργία ακόμα πιο αποδοτικών προϊόντων. Αυτό μας θα μας βοηθήσει επίσης να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.»
Εκτός από την αναπροσαρμογή της τάξης ενεργειακής απόδοσης των προϊόντων, διαφορετική είναι και η διάταξη της νέας ετικέτας, με σαφέστερα και πιο σύγχρονα εικονίδια. Όπως οι προηγούμενες ετικέτες, οι αναπροσαρμοσμένες ετικέτες δεν δείχνουν μόνο την τάξη ενεργειακής απόδοσης. Για ένα πλυντήριο ρούχων, για παράδειγμα, δείχνουν με μια ματιά τον αριθμό των λίτρων νερού ανά κύκλο πλυσίματος, τη διάρκεια του κύκλου και την κατανάλωση ενέργειας, όπως μετράται για ένα τυποποιημένο πρόγραμμα.
Μια ακόμα σημαντική αλλαγή είναι η εισαγωγή ενός κωδικού QR στο άνω δεξί μέρος των νέων ετικετών. Με τη σάρωση του κωδικού QR, οι καταναλωτές και οι καταναλώτριες μπορούν να βρουν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το μοντέλο του προϊόντος, όπως δεδομένα σχετικά με τις διαστάσεις, τα ειδικά χαρακτηριστικά ή τα αποτελέσματα δοκιμών, ανάλογα με τη συσκευή. Όλες οι συσκευές που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ πρέπει να καταχωρίζονται σε μια νέα πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων — το Ευρωπαϊκό μητρώο προϊόντων για τις ενεργειακές ετικέτες (EPREL). Αυτό θα διευκολύνει περαιτέρω τη σύγκριση παρόμοιων προϊόντων στο μέλλον.
Εκτός από τους νέους κανόνες για την ενεργειακή επισήμανση, την 1η Μαρτίου 2021 πρόκειται να τεθούν σε ισχύ οι αντίστοιχοι νέοι κανονισμοί για τον οικολογικό σχεδιασμό. Οι κανονισμοί αυτοί αφορούν κυρίως τις επικαιροποιημένες ελάχιστες απαιτήσεις απόδοσης και ενισχύουν το δικαίωμα των καταναλωτών και των καταναλωτριών να επισκευάζουν τα προϊόντα, ενώ επίσης στηρίζουν την κυκλική οικονομία. Οι κατασκευαστές ή οι εισαγωγείς θα υποχρεούνται πλέον να διαθέτουν στους επαγγελματίες επισκευαστές μια σειρά βασικών εξαρτημάτων (κινητήρες και ψήκτρες κινητήρων, αντλίες, αποσβεστήρες κραδασμών και ελατήρια, τύμπανα πλυσίματος κ.λπ.) για τουλάχιστον 7-10 έτη μετά τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ του τελευταίου τεμαχίου ενός μοντέλου. Και για τους τελικούς χρήστες (δηλαδή τους καταναλωτές και τις καταναλώτριες που δεν είναι επαγγελματίες επισκευαστές ή επισκευάστριες, αλλά επιθυμούν να πραγματοποιούν μόνοι ή μόνες τους τις επισκευές), οι κατασκευαστές πρέπει να διαθέτουν ορισμένα ανταλλακτικά επί αρκετά χρόνια μετά την απόσυρση ενός προϊόντος από την αγορά — προϊόντα όπως θύρες ή μεντεσέδες και στεγανοποιητικά χωρίσματα, που προσφέρονται για ιδιοεπισκευές. Ο μέγιστος χρόνος παράδοσης όλων αυτών των εξαρτημάτων είναι 15 εργάσιμες ημέρες μετά την παραγγελία.
Η ενεργειακή ετικέτα της ΕΕ αποτελεί ευρέως αναγνωρισμένο χαρακτηριστικό των οικιακών προϊόντων, όπως οι λαμπτήρες φωτισμού, οι τηλεοράσεις ή τα πλυντήρια ρούχων, και έχει βοηθήσει τους καταναλωτές και τις καταναλώτριες να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια. Σε πανευρωπαϊκή έρευνα (Ευρωβαρόμετρο) που διεξήχθη το 2019, το 93 % των καταναλωτών και των καταναλωτριών επιβεβαίωσαν ότι αναγνώριζαν την ετικέτα ενώ το 79 % επιβεβαίωσαν ότι είχε επηρεάσει την απόφασή τους σχετικά με το προϊόν που θα αγοράσουν. Μαζί με τις εναρμονισμένες ελάχιστες απαιτήσεις επιδόσεων (που είναι γνωστές ως «οικολογικός σχεδιασμός»), οι κανόνες της ΕΕ για την ενεργειακή επισήμανση εκτιμάται ότι μειώνουν τις καταναλωτικές δαπάνες κατά δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, δημιουργώντας πολλαπλά άλλα οφέλη για το περιβάλλον και για τους κατασκευαστές και τους εμπόρους λιανικής πώλησης.
Οι νέες κατηγορίες της αναπροσαρμοσμένης ετικέτας συμφωνήθηκαν μετά από συστηματική και πλήρως διαφανή διαδικασία διαβούλευσης, με τη στενή συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και των κρατών μελών σε όλα τα στάδια, έλεγχο από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — και επαρκή συμμετοχή και έγκαιρη ενημέρωση των κατασκευαστών. Όπως απαιτείται από τον κανονισμό-πλαίσιο, κατά τα προσεχή έτη θα αναπροσαρμοστεί η κλίμακα και άλλων ομάδων προϊόντων — συμπεριλαμβανομένων των στεγνωτηρίων ρούχων, των τοπικών θερμαντήρων χώρου, των κλιματιστικών, των συσκευών μαγειρέματος, των μονάδων εξαερισμού, των επαγγελματικών ερμαρίων ψύξης, των θερμαντήρων χώρου και νερού και των λεβήτων στερεού καυσίμου.
Η μετάβαση στις αναπροσαρμοσμένες ετικέτες συμπίπτει με την έναρξη ισχύος δύο οριζόντιων («omnibus») κανονισμών που εγκρίθηκαν πρόσφατα για να διορθώσουν ή να αποσαφηνίσουν μια σειρά ζητημάτων που εντοπίστηκαν στους σχετικούς κανονισμούς για την ενεργειακή επισήμανση και τον οικολογικό σχεδιασμό, όπως εκδόθηκαν αρχικά το 2019.
