Παράνομο εμπόριο, ανεξέλεγκτη διακίνηση και νέες μορφές εξάρτησης αποκαλύπτει η 4η Παγκύπρια Έρευνα για τις καπνικές συνήθειες
Η προστασία των ανηλίκων από την πρόσβαση σε προϊόντα καπνού και νικοτίνης αναδεικνύεται για ακόμη μια χρονιά σε κορυφαία προτεραιότητα της κυπριακής κοινωνίας, σύμφωνα με την 4η Παγκύπρια Έρευνα για τις καπνικές συνήθειες, που πραγματοποιήθηκε από τη MARC για λογαριασμό της Philip Morris Cyprus το διάστημα 9–15 Οκτωβρίου 2025, σε 800 νοικοκυριά.
Το 96,8% των ερωτηθέντων θεωρεί το πρόβλημα πολύ έως αρκετά σοβαρό, ενώ το 93,1% πιστεύει ότι η αγορά και προμήθεια προϊόντων καπνού και νικοτίνης από ανήλικους είναι εύκολη.
Η εικόνα αυτή αποτυπώνει μια πραγματικότητα που παραμένει αμετάβλητη, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις για εντατικοποίηση των ελέγχων.
Σακουλάκια νικοτίνης και παράνομη διακίνηση
Ανάμεσα στα πιο ανησυχητικά ευρήματα της φετινής έρευνας είναι η εμφάνιση μιας νέας, ανεξέλεγκτης κατηγορίας προϊόντων: τα σακουλακία νικοτίνης (nicotine pouches).
Για πρώτη φορά, οι συμμετέχοντες δήλωσαν τη χρήση τους ως εναλλακτικό προϊόν νικοτίνης, μαζί με θερμαινόμενα προϊόντα καπνού και ηλεκτρονικά τσιγάρα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Έρευνα για τις καπνικές συνήθειες στην Κύπρο: Παράνομο εμπόριο και πρόσβαση ανηλίκων αναδεικνύονται ως κρίσιμες προκλήσεις
Τα σακουλάκια νικοτίνης τοποθετούνται ανάμεσα στα ούλα και το άνω χείλος, δεν περιέχουν καπνό, αλλά περιέχουν υψηλές δόσεις νικοτίνης. Η πώλησή τους στην Κύπρο είναι παράνομη, καθώς τα προϊόντα αυτά θεωρούνται φαρμακευτικά σύμφωνα με τη νομοθεσία, και απαιτούν άδεια κυκλοφορίας από τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες.
Ωστόσο, η πραγματικότητα στην αγορά είναι διαφορετική τα σακουλάκια νικοτίνης πωλούνται ελεύθερα και ανεξέλεγκτα φτάνοντας ακόμη και στα χέρια ανηλίκων.
Ειδικοί προειδοποιούν ότι τα προϊόντα αυτά δεν είναι ακίνδυνα. Η υψηλή συγκέντρωση νικοτίνης μπορεί να προκαλέσει εθισμό, δηλητηρίαση, ζαλάδες, ταχυκαρδία, ακόμη και απώλεια συνείδησης. Στους ανήλικους, η έκθεση στη νικοτίνη ενδέχεται να επιφέρει αναπτυξιακές διαταραχές στον εγκέφαλο.
Το πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι ότι η χρήση τους περνά απαρατήρητη μιας και δεν αφήνει οσμή, όπως το κάπνισμα, και μπορεί να γίνεται οπουδήποτε, ακόμη και εντός σχολείων.
Η έρευνα αναδεικνύει επίσης ποιοι φορείς θεωρούνται πιο υπεύθυνοι για την αποτροπή πρόσβασης ανηλίκων σε τέτοια προϊόντα.
Το 80% των ερωτηθέντων επισημαίνει τον ρόλο της οικογένειας και των γονιών, ενώ σημαντική θεωρείται και η συμβολή των σχολείων (37,7%), του κράτους και του Υπουργείου Υγείας (34,4%), καθώς και των σημείων πώλησης (34,2%).
Επιπλέον, ένα 89,6% των πολιτών θεωρεί ότι οι καπνοβιομηχανίες πρέπει να συνεργαστούν με την Πολιτεία για να θεσπιστεί ένα αυστηρότερο πλαίσιο ελέγχων στην πρόσβαση ανηλίκων.
Ρυθμιστικό κενό στην Κύπρο
Από την πλευρά τους οι Φαρμακευτικές Υπηρεσίες έχουν ήδη επισημάνει ότι, ελλείψει ειδικής εθνικής νομοθεσίας ή ευρωπαϊκής ρύθμισης, τα σακουλάκια νικοτίνης παραμένουν καταταγμένα ως φαρμακευτικά προϊόντα.
Συνεπώς, κάθε εμπορική δραστηριότητα χωρίς άδεια κυκλοφορίας θεωρείται παράνομη. Παρά ταύτα, το κενό εφαρμογής της νομοθεσίας επιτρέπει την ανεξέλεγκτη διακίνησή τους.
Τέλος, το 75,2% των πολιτών τονίζει ότι προτεραιότητα της Πολιτείας πρέπει να είναι η εντατικοποίηση των ελέγχων και η ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των ανηλίκων από την πρόσβαση σε προϊόντα καπνού και νικοτίνης.
