Του Δρ. Κωνσταντίνου Εργατούδη, Καρδιολόγος – Μέλος Καρδιολογικής Εταιρείας Κύπρου
Τι είναι η Αρτηριακή Πίεση και τι η Υπέρταση;
Αρτηριακή πίεση (ΑΠ) είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο εσωτερικό τοίχωμα των μεγάλων αρτηριών του σώματος που μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά σε όλα τα όργανα του σώματος. Η αρτηριακή πίεση καταγράφεται με δύο αριθμούς, π.χ. 120/80mmHg. Το mmHg σημαίνει χιλιοστά στήλης υδραργύρου και είναι η διεθνής μονάδα μέτρησης της αρτηριακής πίεσης. Ο μεγαλύτερος αριθμός είναι η «συστολική» πίεση που είναι γνωστή ως «μεγάλη» πίεση και ο μικρότερος η «διαστολική» ή «μικρή» πίεση. Συστολική είναι η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν η καρδιά συσπάται για να προωθήσει το αίμα μέσω των αρτηριών προς τα όργανα του σώματος και διαστολική όταν η καρδιά χαλαρώνει για να δεχθεί νέο αίμα.
Η ΑΠ μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ημέρας ή από ημέρα σε ημέρα. Μπορεί να βρεθεί αυξημένη κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης ή σε ψυχική φόρτιση. Η σταθερά αυξημένη ΑΠ χαρακτηρίζεται ως Αρτηριακή Υπέρταση και είναι μια κατάσταση που μακροπρόθεσμα, αν δεν ρυθμιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε πολλές επιπλοκές. Συνηθέστερες από αυτές είναι η καρδιακή ανεπάρκεια και η στεφανιαία νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Πότε κάποιος θεωρείται υπερτασικός;
Αρτηριακή υπέρταση υπάρχει όταν, είτε η συστολική πίεση είναι ίση ή μεγαλύτερη με 140, είτε η διαστολική πίεση είναι μεγαλύτερη από 90 mmHg.
Ορισμός και ταξινόμηση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) (mmHg) σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία
| Κατηγορία | Συστολική | Διαστολική | |
| Βέλτιστη | <120 | και | <80 |
| Φυσιολογική | 120 – 129 | ή/ και | 80 – 84 |
| Υψηλή φυσιολογική | 130 – 139 | ή/ και | 85 – 89 |
| Υπέρταση σταδίου 1 | 140 – 159 | ή/ και | 90 – 99 |
| Υπέρταση σταδίου 2 | 160 – 179 | ή/ και | 100 – 109 |
| Υπέρταση σταδίου 3 | >= 180 | ή/ και | >= 110 |
| Μεμονωμένη συστολική υπέρταση | >= 140 | και | < 90 |
Πού οφείλεται η αρτηριακή υπέρταση;
Στη μεγάλη πλειονότητά τους (95%) οι υπερτασικοί εμφανίζουν τη λεγόμενη «ιδιοπαθή» υπέρταση. Πρόκειται για υπέρταση ουσιαστικά άγνωστης αιτίας που έχει σχέση κυρίως με την κληρονομικότητα (γονίδια), καθώς και με άλλους παράγοντες, όπως είναι η παχυσαρκία, η μακροχρόνια πρόσληψη αυξημένης ποσότητας αλατιού, η καθιστική ζωή, κλπ. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών. Σε άτομα με υπερτασικούς και τους δύο γονείς η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης ξεπερνά το 70%. Σε άτομα με ένα γονιό υπερτασικό η πιθανότητα είναι περίπου 30% και σε όσους δεν έχουν υπερτασικούς γονείς περίπου 15%.
Ορισμένες καταστάσεις που επηρεάζουν τα νεφρά, τις αρτηρίες, την καρδιά ή το ενδοκρινικό σύστημα προκαλούν το υπόλοιπο 5–10% των περιπτώσεων (δευτεροπαθής υπέρταση), το οποίο μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της υπέρτασης. Έλεγχος με ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση της αιτίας της υπέρτασης χρειάζεται μόνο σε λίγες περιπτώσεις που επιλέγει ο γιατρός με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.
Ποια συμπτώματα έχει;
Η υπέρταση έχει χαρακτηρισθεί και ως «ύπουλη νόσος» γιατί συνήθως δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Ίσως ο υπερτασικός ασθενής να αναφέρει κάποια συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, ναυτία και εύκολη κόπωση. Συνήθως οι ενοχλήσεις οφείλονται στις επιπλοκές της πίεσης, που εμφανίζονται μετά από κάποια χρόνια.
Θεραπεία και πρόληψη
Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει τον ασθενή οριστικά από την υπέρταση. Θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτήν και να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του γιατρού. Εφόσον ο γιατρός το κρίνει σκόπιμο θα συστήσει φαρμακευτική αγωγή με αντιυπερτασικά δισκία. Η επιλογή της αγωγής διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, γίνεται με γνώμονα την ηλικία, τα σύνοδα νοσήματα, τη βαρύτητα της πάθησης και τυχόν αλλεργίες που έχει ο εκάστοτε ασθενής.
Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να μειώσει την υψηλή αρτηριακή πίεση όσο ένα αντιυπερτασικό φάρμακο. Ο κίνδυνος να εμφανιστεί υπέρταση είναι πολύ μικρότερος όταν υιοθετηθούν οι παρακάτω συμπεριφορές:
- Ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
- Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
- Αερόβια άσκηση σχεδόν καθημερινά για τουλάχιστον 30 λεπτά
- Μείωση της πρόσληψης αλατιού
- Διακοπή του καπνίσματος
- Αποφυγή της κατάχρησης αλκοόλ
Εβδομάδα Διαφώτισης και ευαισθητοποίησης για την υπέρταση
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Υπέρτασης, στις 17 Μαΐου, η Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου και η Κυπριακή Εταιρεία Υπέρτασης διοργανώνουν εκστρατεία διαφώτισης με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της υπέρτασης. Στη διάρκεια της Εκστρατείας, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να ενημερωθεί από διακεκριμένους καρδιολόγους για τις σοβαρές παθολογικές επιπλοκές που προκαλεί η υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς και τους τρόπους αντιμετώπισης της. Χορηγός των Εκδηλώσεων Διαφώτισης, είναι και φέτος η Φαρμακοβιομηχανία Medochemie.
