Του Νίκου Γ. Σύκα, Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
Στο παρόν άρθρο προτείνεται ένα νέο στρατηγικό εργαλείο το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην: α) Αποτελεσματική υλοποίηση του Σχέδιου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και β) δημιουργία ενός σύγχρονου, αναπτυξιακού και επιχειρηματικού μοντέλου το οποίο να ανταποκρίνεται στις ασύμμετρες αβεβαιότητες και τις πολύμορφες προκλήσεις της μετά κορονοιού εποχής.
Στο σημερινό κόσμο έχουμε περισσότερες ασυμμετρίες. Τα στατικά εργαλεία, οι τεχνικές, τα πλαίσια, τα πρότυπα και τα παραδοσιακά μοντέλα τα οποία αναπτύχθηκαν για το γραμμικό περιβάλλον της προ κορονοιού εποχής δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ασύμμετρες απειλές της νέας εποχής. Όσο οι ασύμμετροι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται με παραδοσιακά στατικά εργαλεία και γραμμικά μοντέλα, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί και το επόμενο χτύπημα του μαύρου κύκνου θα ‘θερίσει’ τα πάντα για ακόμη μια φορά.
Χρειάζονται νέα, δυναμικά εργαλεία που θα επιτρέψουν στους Οργανισμούς να τιθασεύσουν την ιδιότητα Antifragility (αντι-ευθραυστότητα) και να μετατρέψουν την αβεβαιότητα σε πρώτη ύλη της καινοτομίας. Η ιδιότητα Antifragility –μια έννοια η οποία εφευρέθηκε από τον καθηγητή Nassim Taleb– είναι πέρα από την ανθεκτικότητα ‘resilience’ ή την ευρωστία ‘robustness’. Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν απλώς αντέχει σε ένα σοκ αλλά βελτιώνεται πραγματικά εξαιτίας αυτού. Το ανθεκτικό αντιστέκεται στα σοκ και παραμένει το ίδιο. Το αντιθραυστικό γίνεται καλύτερο. Η αντι-εύθραυστη οργάνωση αναπτύσσεται από μεταβλητότητα και διαταραχή.
Το νέο Μοντέλο Καινοτομίας που έχω αναπτύξει μπορεί να ενσωματώσει την ιδιότητα Antifragility: α) Στη διαδικασία της καινοτομίας, β) στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των Οργανισμών και γ) στη δομή των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Το πρώτο βήμα είναι ο εντοπισμός και η αφαίρεση των ευθραυστοτήτων. Πρέπει να μετατρέψουμε ένα αρνητικό μαύρο κύκνο σε γκρίζο κύκνο ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι. Η αξιοποίηση των θετικών μαύρων κύκνων επίσης έχει ένα αναγκαίο πρώτο βήμα, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε ευκαιρίες.
Η διπλή στρατηγική Antifragility επιτρέπει στους Οργανισμούς να τροποποιήσουν την έκθεσή τους (modify their exposure) ανάλογα ώστε να αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες (ευκαιρίες) και να αποφύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες (κινδύνους). Απ’ τη μια η αύξηση της έκθεσης (increase the exposure) σε ευνοϊκές ασυμμετρίες και η αξιοποίηση των ευκαιριών μπορεί να επιφέρει εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Απ’ την άλλη η μείωση της έκθεσης (decrease of exposure) σε αρνητικές ασυμμετρίες μπορεί να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους και να εξαλείψει το ρίσκο της καταστροφής.
Η τροποποίηση της έκθεσης (exposure modification) επιτυγχάνεται μέσα από το δημιουργικό συνδυασμό των κρίσιμων παραγόντων και στοιχείων από τους τέσσερεις βασικούς τύπους της καινοτομίας –καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και επικοινωνιακή καινοτομία– που συνθέτουν τη δομή μιας νέας καινοτομίας. Η ολιστική, πολυπαραμετρική αυτή προσέγγιση και η συνδυαστική δύναμη (combinatorial power) των τεσσάρων διαστάσεων της καινοτομίας πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων.
Έχω ετοιμάσει ένα πρακτικό Εγχειρίδιο για την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το οποίο, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει περισσότερες από 70 ασύμμετρες στρατηγικές καινοτομίας, διεπιστημονικά εργαλεία και δημιουργικές τεχνικές που επιτρέπουν στους Οργανισμούς να τροποποιούν την έκθεσή τους (modify their exposure) ανάλογα, ώστε να είναι περισσότερο ανοικτοί σε ευκαιρίες (να αξιοποιούν τις ευνοϊκές ασυμμετρίες) και λιγότερο εκτεθειμένοι σε κινδύνους (να αποφεύγουν τις δυσμενείς ασυμμετρίες).
Το πρωτοποριακό αυτό εργαλείο μπορεί να:
- Επιταχύνει την καινοτομία και τις μεταρρυθμίσεις.
- Ενισχύσει την Ανθεκτικότητα του νέου Αυτοδιοικητικού Μοντέλου.
- Μεγιστοποιήσει α) Τον επιστημονικό, οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο της καινοτομίας και β) την αποδοτικότητα των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων.
Το ευέλικτο αυτό εργαλείο μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο Ελβετικός Σουγιάς της Καινοτομίας αφού εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα, κλίμακες και μεγέθη: Δημόσιες Υπηρεσίες, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Επιχειρήσεις (Startups και Μεγάλες Εταιρείες), Κυκλική Οικονομία, Διαχείριση Ποιότητας, Εθνική Ανταγωνιστικότητα, Τράπεζες, Βιώσιμη Χρηματοδότηση, Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες, Κοινωνική Καινοτομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, Τουριστική Βιομηχανία, Προϊόντα και Υπηρεσίες Υγείας, Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, Ερευνητικά Κέντρα, ΜΚΟ, Διαχείριση Κινδύνων, Οικονομική Διπλωματία, Έξυπνη Άμυνα, Nation Branding, Προσέλκυση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων, Ανάκτηση της Ηθικής Υπεροχής για την Κυπριακή Δημοκρατία μετά το αδιέξοδο της Γενεύης κ.ά.
Συμπερασματικά: Ο σκοπός του Εγχειριδίου Υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης είναι διττός. Απ’ τη μια μπορεί να πολλαπλασιάσει τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα από την εφαρμογή του εν λόγω Σχεδίου. Απ’ την άλλη μπορεί να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους και να εξαλείψει το ρίσκο της καταστροφής.
